Każdy chce, by jego dziecko było mądre i zdobywało świetne oceny. Można mu w tym na różne sposoby pomagać, zarażając własnym entuzjazmem do nauki, zachęcając do czytania książek, rozwiązywania zagadek logicznych, oraz na wiele innych sposobów. A co gdy Wam powiem, że można na to wpłynąć jeszcze przed jego narodzinami? :O

Wpływ światła słonecznego na ciążę

Każdy wie, że umiarkowane przebywanie na słońcu jest dla zdrowia bardzo korzystne. W dużej mierze jest to zasługa witaminy D, która jest produkowana na skórze, gdy docierają do niej promienie UV-B, choć nie jest to jedyny mechanizm.

Płód w czasie ciąży rozwija się niesamowicie szybko. Do prawidłowego rozwoju potrzebuje jednak odpowiedniego środowiska. Gdy go nie dostanie lub wręcz natrafi na negatywne bodźce, pewne niedociągnięcia mogą pozostać nie do nadgonienia po narodzinach, odbijając się na jego funkcjonowaniu nawet w życiu dorosłym. Ale do rzeczy, jak konkretnie światło słoneczne wpływa na rozwój dziecka?

Otóż wspomniana witamina D ma bardzo wyraźny wpływ na rozwój mózgu. Postawiono tezę, że sezonowe zmiany stężenia witaminy D3 w ustroju matki w okresie przedporodowym mogą odbijać się na zdolności do nauki dziecka w wieku szkolnym.

Szkoccy naukowcy postanowili dokładniej sprawdzić jak data poczęcia dziecka (co daje lepszy obraz niż analiza dat narodzin) oraz poziom ekspozycji na słońce matki w czasie ciąży wpływają na jego zdolności do nauki. W tym celu przebadano aż 422512 dzieci w wieku szkolnym, z czego aż 18,8% miało stwierdzone zaburzenia nauki. Pod uwagę wzięto dane dotyczące promieniowania słonecznego w różnych porach roku, ale nie tylko – poza cyklem rocznym istnieje też dłuższy, 11-letni cykl słoneczny, który sprawia, że poziom promieniowania różni się nie tylko pomiędzy porami roku, ale też pomiędzy poszczególnymi latami. Biorąc pod uwagę te i kilka innych czynników, oszacowano jak wpływ promieni UV-A i UV-B wpływa na rozwój dziecka.

W wynikach zauważono, że faktycznie procent dzieci z zaburzeniami uczenia się zmienia się w stosunku do miesiąca poczęcia. Współczynnik ten wahał się od 16,5% u dzieci poczętych w czerwcu, do 21% u dzieci poczętych w lutym, marcu i kwietniu. Już po tym widać, że największe znaczenie ma ekspozycja na słońce w pierwszym trymestrze ciąży. W ogólnym ujęciu zauważono odwrotną korelację pomiędzy całkowitą ilością czasu, w którym możliwa była ekspozycja na promienie UV-B, a ryzykiem zaburzeń uczenia się. Promienie UV-A nie miały większego wpływu, zatem konkretnie typ B jest dla nas w tym aspekcie interesujący.

Wpływ promieniowania słonecznego podczas ciąży na rozwój dziecka
Procent dzieci z zaburzeniami nauki w stosunku do miesiąca poczęcia. Źródło: doi.org/10.1038/s41598-019-45562-9

Podczas miesięcy letnich poza większą syntezą witaminy D wzrasta też produkcja jej receptorów jądrowych w komórkach. Taki schemat ma miejsce w krajach europejskich, takich jak Szkocja, natomiast u populacji Islandii, gdzie długość dnia i nocy w różnych częściach roku drastycznie się różni, nie zauważono podobnych zmian.

Już wcześniej, w innych badaniach zauważono, że stężenie witaminy D3 u matki w czasie ciąży wpływa na objętość mózgu dziecka i jego strukturę morfologiczną. W różnych eksperymentach stwierdzano także możliwość wpływu niedoboru tej witaminy na ryzyko rozwoju chorób psychicznych i zaburzeń neuro-rozwojowych u dzieci. W tutaj omawianej publikacji widzimy, że najbardziej wyraźny wpływ wywierany jest w pierwszym trymestrze, a w tym czasie w mózgu płodu intensywnie zachodzą procesy rozwoju neuronów dopaminergicznych. Na modelu zwierzęcym zbadano wcześniej, że witamina D podczas ciąży wpływa i na rozwój tych neuronów, i na siłę sygnalizacji.

Podsumowanie i wnioski

  • Promienie słoneczne UV-B i witamina D mają wyraźny wpływ na rozwój mózgu dziecka oraz na jego późniejszą zdolność do nauki
  • Najważniejsza jest ekspozycja na słońce i witaminę D w pierwszym trymestrze ciąży
  • W pozostałych trymestrach ekspozycja na promienie UV-B również jest ważna (choć mniej niż w pierwszym), jednak promieniowanie UV-A nie ma żadnego wpływu
  • Witamina D wpływa na rozwój neuronów dopaminergicznych, które intensywnie formują się właśnie w pierwszym trymestrze
  • Niskie stężenia witaminy D u matki mogą zwiększać ryzyko zaburzeń poznawczych i neuro-rozwojowych oraz chorób psychicznych u dziecka

Źródło:

Claire E. Hastie et al. „Antenatal exposure to solar radiation and learning disabilities: Population cohort study of 422,512 children” 2019 https://doi.org/10.1038/s41598-019-45562-9
https://www.nature.com/articles/s41598-019-45562-9

PS. Dowiedz się więcej na temat witaminy D i jej wpływu na mózg – CZYTAJ