Adaptogeny to od pewnego czasu jedna z najpopularniejszych grup suplementów. Jednym z nich jest Gotu Kola – ziele wpływające na poprawę komfortu psychicznego i funkcji kognitywnych, ale też na estetykę. Przyjrzyjmy się bliżej działaniu tej roślinki i jakie ma właściwości.

Aliness Gotu Kola 400mg 100 kaps ekstrakt w kapsułkach

Czym jest Gotu Kola?

Gotu Kola (Wąkrotka azjatycka) to tradycyjne ziele wywodzące się z Ajurwedy, ale znane również w Tradycyjnej Medycyny Chińskiej (TCM). Jej nazwa oznacza „cudowny eliksir życia”, a występuje głównie w Indiach i okolicznych rejonach. Niegdyś stosowana była głównie w ramach kuracji odmładzających ciało i umysł. I faktycznie, jej profil działania korzystnie wpływa zarówno na kondycję mózgu, na zdrowie organów wewnętrznych, jak i na estetyczne aspekty wyglądu zewnętrznego. Zaliczana jest do grupy adaptogenów, co oznacza, że poprawia tolerancję na warunki stresowe.

Inne nazwy: Pennywort, Brahmi, Mandookaparni, Centella asiatica, Wąkrotka azjatycka.

Gotu kola vs Bacopa monnieri

Gotu Kola często bywa kojarzona z innym zielem, Bacopa Monnieri. Ich działania na mózg są bardzo podobne, więc gdy celem jest tylko poprawa pamięci, to bywają stosowane zamiennie (lub w parze), jednak to, co wyróżnia Gotu Kola, to dodatkowy wpływ na syntezę kolagenu i jakość skóry. Warto zauważyć, że powiązanie pomiędzy tymi ziołami jest tak ścisłe, że niektóre nazwy odnoszą się do ich obojga, np. Brahmi.

Skład chemiczny

W liściach Gotu Kola znajduje się bardzo obfita ilość różnych substancji czynnych. Wśród nich wyróżnić możemy:

  • kwas azjatykowy i azjatykozydy;
  • triterpenoidy (w tym kwas ursolowy);
  • centellasaponiny;
  • kwas madekasowy i madekasozydy;
  • apigeninę;
  • kwas rozmarynowy;
  • kwercetynę i rutynę;
  • … i wiele innych.

Substancje z pierwszych dwóch podpunktów (azjatykozydy i triterpenoidy) najczęściej podlegają standaryzacji w dobrej jakości ekstraktach.

Liście Gotu Kola - działanie adaptogenne wąkrotki azjatyckiej

Mechanizm działania Gotu Kola

Sposobów, przez które Wąkrotka azjatycka wywołuje swoje specyficzne działanie, jest kilka. Poniżej opisuję najważniejsze z nich, wraz z efektami.

Pamięć i myślenie

Efekty na zdolności kognitywne znane są z badań na zwierzętach oraz z anegdotycznych doniesień użytkowników, natomiast z badań na ludziach znamy jedynie pojedyncze doniesienia. Z tych zwierzęcych badań wiemy, że Gotu Kola ma wpływ na stymulację rozrostu neuronów poprzez aktywację ścieżek sygnalizacyjnych ERK1/2 i Akt. W badaniu na szczurach z eksperymentalnie wywołaną neurodegeneracją przez toksynę MPTP zauważono, że Wąkrotka (a konkretnie jej składnik madekasozyd) podnosiła stężenie czynnika BDNF, ale też częściowo przywracała stężenia dopaminy, podnosiła poziom glutationu i wykazywała ogólne działanie regeneracyjne.

Co wiemy z badań na ludziach? Przeprowadzono badanie na osobach starszych, gdzie przyjmowano ekstrakt Centella Asiatica w dawkach 250, 500 lub 750 mg dziennie przez 2 miesiące. W rezultatach zauważono, że suplement przyczynił się szczególnie do poprawy pamięci numerycznej i czasu reakcji w kontekście pamięci przestrzennej. Częściowo te efekty notowane były doraźnie, po 1 h od pierwszej dawki, jednak przy dłuższej suplementacji się nieco rozszerzały i zyskiwały na sile. W tym badaniu również zaobserwowano pewną poprawę samopoczucia i uczucia spokoju, zarówno po 1, jak i 2 miesiącach suplementacji. Działanie doraźne na funkcje kognitywne według spekulacji badaczy może wynikać z wpływu na dopaminę i noradrenalinę w korze przedczołowej (pamięć numeryczna) oraz na serotoninę i acetylocholinę w hipokampie (pamięć przestrzenna). Wpływ na wzrost monoamin w mózgu potwierdzono w eksperymentach na szczurach, przy czym zauważono też spadek kortykosteronu w krwiobiegu.

Wpływ na mózg i psychikę

Z racji tego, że jest to jeden z adaptogenów, zazwyczaj oczekuje się po niej redukcji stresu i poprawy samopoczucia. I faktycznie, nawet w badaniach na ludziach notowano ciekawe efekty. Korzyści widziano szczególnie w redukcji lęków, co jako jedno z nielicznych efektów może być odczuwalne bardzo szybko podczas suplementacji. W badaniu z 2000 roku (Bradwejn i wsp.) po jednorazowym podaniu 12 g tego ziela stwierdzono brak zmian w samopoczuciu, jednak poziom lęków wyraźnie się obniżył w porównaniu do placebo. W innym, dłuższym badaniu (Jana i wsp.), gdzie przez 60 dni przyjmowano dwa razy dziennie po jednej kapsułce z 500 mg ekstraktu, zanotowano spadek lęków, mniejsze odczuwanie stresu, redukcję symptomów depresyjnych oraz poprawę koncentracji.

Działania na kolagen, skórę i naczynia krwionośne

Gotu Kola ma bardzo korzystny wpływ na kondycję naczyń krwionośnych, gojenie ran oraz jakość skóry. Wynika to ze zdolności do hamowania enzymów degradujących kolagen oraz nasilania syntezy kolagenu.

Sprawniejsze gojenie ran i zapobieganie bliznom mają być wynikiem zarówno przyjmowania oralnego, jak i stosowania miejscowego w formie kremu lub maści. Gotu Kola jest popularnym składnikiem wykorzystywanym w przemyśle kosmetycznym. Stosowana naskórnie ma też działanie ochronne przed nadmiernym promieniowaniem słonecznym, ponieważ hamuje apoptozę w tkance skórnej wywołaną promieniowaniem UV-B. Możliwy jest zakup gotowych kremów i maści z ekstraktem Wąkrotki, ale bywa też dostępna w sklepach kosmetycznych jako surowiec, który można użyć do przyrządzenia swojej własnej receptury.

Przeczytaj też:

Są też przesłanki wskazujące na poprawę mikrocyrkulacji i ogólną poprawę krążenia krwi, szczególnie w dolegliwościach cukrzycowych. Wynika to częściowo ze wzmocnienia naczyń krwionośnych, dzięki poprawie gospodarki kolagenem. Poza suplementami na pamięć i dobre samopoczucie Gotu Kolę wykorzystuje się też w preparatach ukierunkowanych na wzmocnienie naczyń i ogólne wsparcie kondycji układu krążenia.

Redukcja stanów zapalnych

Składniki Centella asiatica mają działanie przeciwzapalne. U szczurków z zapaleniem wywołanym LPS zauważono, że izolowane składniki tej rośliny hamują produkcję tlenku azotu, COX-2, prostaglandyn E2, TNF-alfa, IL-1beta oraz IL-6, co wynika z hamowania ekspresji NF-kappaB w makrofagach. Niegdyś Gotu Kolę stosowano również, by zmniejszyć efekty gorączki, co wynika właśnie z działania przeciwzapalnego.

Właściwości Wąkrotki azjatyckiej obejmują też działanie przeciwwrzodowe. Zauważono to w badaniu na szczurach, gdzie podawanie ekstraktu Gotu Kola przed podaniem alkoholu zmniejszało częstość rozwoju wrzodów żołądka o 58 do 82%. Wynikało to z działania przeciwzapalnego i wzmacniającego błony śluzowe.

 

liście Centella Asiatica

Skutki uboczne, synergie i interakcje

Działanie na układ nerwowy jest podobne do działania Bacopa monnieri. Ciężko powiedzieć czy zachodzi między tymi dwoma ziołami wyraźna synergia. Często jednak są one stosowane razem w założeniu, że wzajemnie uzupełniają swoje działania.

Wąkrotka wykazuje silną synergię z witaminą E. Usprawnia recykling tej witaminy, co przekłada się na dużo większą wydajność działania przeciwutleniającego.

Skutki uboczne są bardzo rzadkie. Gotu Kola jest zielem bezpiecznym dla człowieka. Jeśli już niepożądane skutki są notowane, to może to być spadek ciśnienia tętniczego, ból głowy lub rozdrażnienie. Wystarczy wtedy zaprzestać stosowania.

Gotu Kola może hamować aktywność izoenzymów CYP2C9, CYP2D6 oraz CYP3A4, więc jeśli są przyjmowane jakieś leki, konieczne jest sprawdzenie, czy nie są metabolizowane przez właśnie te enzymy.

Dawkowanie Gotu Kola

Działanie Wąkrotki wymaga czasu, by przynieść wyraźnie zauważalne efekty, a odnosi się to i do aspektów neurologicznych, i kwestii kolagenowych. Toteż gdy nastawiamy się na suplementację, warto zakładać minimum 2 miesiące. Efekty nasilają się w czasie, choć niektóre z nich w lekkim stopniu są notowane od pierwszej porcji.

Bazując na obserwacjach z badań, jeśli chcemy uzyskać maksimum efektów, to skuteczna dawka wynosi około 750-1000 mg ekstraktu Gotu Kola dziennie, w jednej lub dwóch porcjach. Jeśli celem jest głównie poprawa samopoczucia, a w mniejszym stopniu poprawa funkcji kognitywnych, to możliwe jest odczuwalne działanie przy nieco niższych dawkach i w krótszym czasie.

W przypadku stosowania liści ciętych najczęściej stosuje się napar z 1-2 łyżeczek, raz lub dwa razy dziennie.

Gdzie kupić Gotu Kola? – sklep

Gdy stajesz przed wyborem preparatu z Wąkrotką azjatycką, zwróć uwagę na standaryzację. Ważne, by była ona standaryzowana choć na triterpenoidy. Optymalnie jest wybierać produkt, który ma standaryzację triterpenoidy i w tym wyszczególnione azjatykozydy. Znaleźć je można w wyspecjalizowanych sklepach zielarskich, sklepach z suplementami i na portalach aukcyjnych.

Osobiście polecam produkt marki Aliness, gdyż ma właściwą, wysoką standaryzację i dużo ekstraktu na kapsułkę, przy czym wychodzi bardzo ekonomicznie. Tym bardziej że w sklepie aliness.pl można kupić z 5% zniżką na kod GRANANERWACH.

Zakupić takie produkty można m.in. w sklepie Muscle Zone, a przykłady dobrych moim zdaniem preparatów są takie:

W powyższym sklepie możesz użyć kodu rabatowego GRANANERWACH, by uzyskać 10% rabatu na całe zamówienie.

Podsumowanie

Gotu Kola to ciekawa roślina, a sprawdzić się może szczególnie w celu ogólnego odmładzania organizmu. Właściwości Centella asiatica są dość subtelne, jednak kompleksowe. Wpływa na dobre samopoczucie, lekką poprawę pamięci, sprawności układu krążenia i jakości skóry, a także działając przeciwzapalnie. Jest fajnym sposobem na profilaktykę schorzeń mózgu i na kurację odmładzającą dla ciała, do stosowania w dłuższej perspektywie.

Źródła

Źródła

  • Bradwejn J et al. „A double-blind, placebo-controlled study on the effects of Gotu Kola (Centella asiatica) on acoustic startle response in healthy subjects.” J Clin Psychopharmacol. 2000 Dec;20(6):680-4.
  • Jana U et al. „A clinical study on the management of generalized anxiety disorder with Centella asiatica.”
  • Oraphan Wanakhachornkrai et al. „Neuritogenic effect of standardized extract of Centella asiatica ECa233 on human neuroblastoma cells” BMC Complement Altern Med. 2013; 13: 204.
  • Jintanaporn Wattanathorn et al. „Positive modulation of cognition and mood in the healthy elderly volunteer following the administration of Centella asiatica” Journal of Ethnopharmacology 116 (2008) 325–332
  • Chen Y et al. „[Effects of total triterpenes of Centella asiatica on the corticosterone levels in serum and contents of monoamine in depression rat brain].
  • Maquart FX et al. „Stimulation of collagen synthesis in fibroblast cultures by a triterpene extracted from Centella asiatica.” Connect Tissue Res. 1990;24(2):107-20.
  • An IS et al. „Titrated extract of Centella asiatica provides a UVB protective effect by altering microRNA expression profiles in human dermal fibroblasts.” Int J Mol Med. 2012 Nov;30(5):1194-202.
  • Won JH et al. „Anti-inflammatory effects of madecassic acid via the suppression of NF-kappaB pathway in LPS-induced RAW 264.7 macrophage cells.” Planta Med. 2010 Feb;76(3):251-7.
  • Cheng CL, Koo MW „Effects of Centella asiatica on ethanol induced gastric mucosal lesions in rats.” Life Sci. 2000 Oct 13;67(21):2647-53.
  • Pan Y et al. „In vitro modulatory effects on three major human cytochrome P450 enzymes by multiple active constituents and extracts of Centella asiatica.” J Ethnopharmacol. 2010 Jul 20;130(2):275-83.
  • https://examine.com/supplements/centella-asiatica/

Centella Asiatica rosnąca na łące