Czym są eugeroiki? Otóż jest to grupa leków, które ingerują w nasze naturalne rytmy snu i czuwania. A konkretniej, to mają siłą wprowadzać w stan czuwania, gdy z jakiegoś powodu pacjent zmaga się z chronicznym zmęczeniem lub nadmierną, chorobliwą sennością w ciągu dnia.

Eugeroiki mogą wywoływać swoje działanie różnymi mechanizmami. Może to być tak jak w przypadku tradycyjnych stymulantów wpływ na wzrost katecholamin, głównie przez nasilenie wyrzutu lub zahamowanie wychwytu zwrotnego dopaminy i noradrenaliny. Ale może to być też bezpośredni wpływ na hormony, które odpowiadają za tryb czuwania, jak histamina i oreksyna.

Jakie wyróżniamy eugeroiki?

Flagowym przedstawicielem eugeroików jest modafinil – jeden z najpopularniejszych smart drugs. Wykorzystujemy go w lecznictwie do walki z narkolepsją, czyli nadmierną sennością w ciągu dnia, objawiającą się zmęczeniem od samego poranka oraz niekontrolowanym zasypianiem w ciągu dnia.

Modafinil można uznać za prototyp, jednak obecnie znamy kilka kolejnych substancji stworzonych na jego podobiznę. Pierwszym z nich jest wyizolowany jeden z enancjomerów – armodafinil. Armodafinil ma nieco silniejsze i zdaniem niektórych bardziej precyzyjne działanie. Znamy też adrafinil, czyli prekursor modafinilu.

Wśród eugeroików wymienia się niekiedy też hydrafinil, którego z modafinilem, prawdę mówiąc, łączy tylko podobnie brzmiąca nazwa, a jego struktura jest inna. Hydrafinil, którego zwiemy też fluorenolem, jest alkoholową pochodną fluorenu. Początkowo opatentowano go jako insektycyd. W porównaniu do modafinilu ma działanie krótsze oraz w mniejszym stopniu wpływa na układ dopaminy. Działa za to m.in. przez antagonizm receptorów serotoniny 5-HT6.

Nowszymi, eksperymentalnymi eugeroikami są cząsteczki modafinilu i adrafinilu połączone z cząsteczkami fluoru, odpowiednio CRL-40,940 (fl-modafinil) i CRL-40,941 (fl-adrafinil). Profil ich działania jest bardzo podobny do pierwowzorów, z jedynie drobnymi różnicami.

Przeczytaj też:

Podsumowanie

Eugeroiki to leki zmniejszające senność i wprowadzające w stan czuwania. Z tej grupy jedynie modafinil i armodafinil obecnie stosujemy w lecznictwie. Adrafinil był stosowany, jednak wycofano go z obrotu. Hydrafinil, flmodafinil i fladrafinil są jedynie substancjami eksperymentalnymi. Nigdy nie były oficjalnie stosowane w lecznictwie, jednak są dostępne na rynku w sklepach z „research chemicals”.