Taniec jest uniwersalną i powszechnie lubianą formą ludzkiej ekspresji. Zasadniczo kojarzymy go głównie z rozrywką, rzadziej z czymś, co ma poprawiać nasze zdrowie. Wyjątkiem będą zajęcia typu rumba i podobne, gdzie łączy się trening z zabawą, ale jednak traktując to jako trening. Tymczasem praktycznie każdy rodzaj tańca uprawiany regularnie będzie bardzo korzystny dla zdrowia, również mózgu.
Taniec jako alternatywa dla treningów fitness?
Wiemy, że regularna aktywność jest bliskim sprzymierzeńcem zdrowego mózgu. Regularne zajęcia taneczne mogą częściowo zastąpić treningi typowo sportowe. Dlaczego tylko częściowo? Otóż taniec zwiększa wydatek energetyczny i daje korzyści metaboliczne, jednak niestety nie poprawia parametrów sprawnościowych człowieka w takim stopniu jak uprawianie sportu. Wszak w tańcu bardziej liczy się ekspresja i estetyka niż wysiłek. Tańcząc, można zatem schudnąć (choć nie zawsze) i poprawić zdrowie, ale raczej nie staniemy się dzięki niemu silniejsi ani sprawniejsi fizycznie. Wyjątkiem oczywiście będą osoby, które wcześniej miały bardzo nieaktywny tryb życia, wtedy nawet taniec może zapewnić lekką poprawę sprawności. Nawet zawodowi tancerze, tak czy inaczej, treningi taneczne uzupełniają treningami siłowymi, by zwiększyć swoją sprawność i zmniejszyć ryzyko kontuzji.
Bardzo ważnym parametrem jest to, że wielu osobom taniec da po prostu dużo większą satysfakcję i zapewni dużo większą motywację do utrzymywania regularności, ze względu na jego rozrywkowy charakter. Tak więc amatorom tańca wystarczy polecić dodanie np. 1-2 sesji treningów siłowych tygodniowo, by doskonale poprawić zdrowie w szerszym zakresie, czerpiąc przy tym dużą frajdę.
Wytańcz większą plastyczność dla mózgu
Taniec często polega na obserwacji innych tańczących i przekładaniu tych obserwacji na własne ruchy. W ten sposób uczymy się ruchów w danym typie tańca, konkretnej choreografii lub dopasowujemy styl własnego tańca improwizowanego do klimatu na imprezie. W taki proces zaangażowane są tak zwane neurony lustrzane. Neuroobrazowanie pokazuje wzmożoną aktywność mózgu głównie w rejonach kory przedruchowej i płata ciemieniowego dolnego, a skala wzrostu aktywności zależna była od tego, jak bardzo uczestnicy byli doświadczeni w danych krokach tanecznych i jak wysoko oceniali swoją zdolność do ich wykonywania. Zaobserwowano to w badaniach z wykorzystaniem fMRI, gdzie obserwowano aktywność mózgu osób niedoświadczonych w tańcu, które przez 5 dni trenowały taniec w ruchowej grze video. Złożone ruchy taneczne angażują różne obszary mózgu: motoryczne, somatosensoryczne i poznawcze. Właśnie dzięki integrowaniu tych różnych sfer w mózgu poprawia się neuroplastyczność w reakcji na taniec.
Według badaczy długotrwała praktyka taneczna pozytywnie wpływa na aktywność mózgu, nawet poprawiając pamięć i koncentrację. Możliwe są zmiany strukturalne obejmujące zwiększoną objętość hipokampa, objętość istoty szarej w lewym zakręcie przedśrodkowym i przyhipokampowym oraz integralność istoty białej. Taniec może też poprawiać komunikację pomiędzy półkulami mózgowymi. Dzięki regularnemu tańczeniu, możliwe jest też podniesienie neurotroficznego czynnika BDNF, który sprzyja neuroplastyczności.
Czy tańcem spowolnimy starzenie?
Wiele wskazuje, że taniec to świetna praktyka dla zdrowia seniorów, niezależnie od wybranego stylu tańca. Regularny taniec pozwala złagodzić typowe dla podeszłego wieku problemy, zarówno natury fizycznej, jak i umysłowej.
Zaobserwowano, że u starszych dorosłych z lekkimi zaburzeniami kognicji 40-tygodniowy program taneczny pomagał poprawić funkcje pamięciowe poprzez lepsze zapamiętywanie historii. Zajęcia taneczne są też sposobem na regularne interakcje społeczne, a wśród seniorów wzrastający poziom izolacji i poczucia samotności jest częstym problemem. Aktywizacja społeczna, jaka wiąże się z praktyką taneczną, jest dodatkowym czynnikiem, który może podnosić jakość życia i kondycję psychiczną seniorów.
Kolejna, ważna dla seniorów korzyść, to możliwość poprawienia sprawności fizycznej. Badania przekrojowe wykazały, że starsi dorośli, którzy regularnie tańczą, mają większą elastyczność i stabilność postawy, równowagę, lepszy czas reakcji fizycznej i sprawność poznawczą niż starsi dorośli, którzy nie tańczą regularnie.
Podsumowanie
Taniec jest świetną formą aktywności zarówno dla zdrowia umysłu, jak i ciała i jego bardziej fizycznych aspektów. W wielu przypadkach regularne zajęcia taneczne można potraktować jako częściową alternatywę dla innych sportów, choć pakiet korzyści się odrobinę różni od np. biegania czy treningów fitness. Taniec rozpatrujemy tutaj nie tylko pod kątem typowych zajęć z konkretnego rodzaju tańca w towarzystwie osoby prowadzącej, a nawet najzwyklejszy rozrywkowy taniec na imprezie. O ile tylko nie towarzyszy temu picie drinków lub spożywanie innych używek, to można potraktować regularne imprezy taneczne jako zabieg bardzo pożądany dla zdrowia. Pełnię efektów natomiast osiągnąć można poprzez przeplatanie tańca z treningami siłowymi lub inną formą typowej aktywności sportowej. W ten sposób zyskujemy zarówno typowo fizyczny bodziec pobudzający neuroplastyczność biochemicznie, jak i bodźce bardziej kognitywne, oparte na bogactwie wrażeń sensorycznych i konieczności bardzo sprawnej komunikacji pomiędzy różnymi obszarami mózgu, co razem kompleksowo rozwija nasze mózgi.
Źródła:
- Koutedakis Y, Jamurtas A. The dancer as a performing athlete: physiological considerations. Sports Med. 2004;34(10):651-61. doi: 10.2165/00007256-200434100-00003. PMID: 15335242.
- Karpati FJ, Giacosa C, Foster NE, Penhune VB, Hyde KL. Dance and the brain: a review. Ann N Y Acad Sci. 2015 Mar;1337:140-6. doi: 10.1111/nyas.12632. PMID: 25773628.
- Teixeira-Machado, L., Arida, R. M., & de Jesus Mari, J. (2018). Dance for neuroplasticity: a descriptive systematic review. Neuroscience & Biobehavioral Reviews. doi:10.1016/j.neubiorev.2018.12.010
- Hwang PW, Braun KL. The Effectiveness of Dance Interventions to Improve Older Adults’ Health: A Systematic Literature Review. Altern Ther Health Med. 2015;21(5):64-70.
