Już od najmłodszych lat mózg powinien być w pewien sposób trenowany. Oznacza to, że za jego kondycję oraz prawidłowe funkcjonowanie odpowiadają ćwiczenia umysłowe przeprowadzane każdego dnia. Dzięki temu możliwe jest zastopowanie zmian otępiennych oraz całego procesu starzenia się mózgu. Należy wiedzieć, że pewne umiejętności, umysł ludzki traci już przed 20. rokiem życia, choć całkowity koniec jego rozwoju (głównie otoczek mielinowych nerwów) następuje dopiero pięć lat później.

Ludzki mózg jest jednym z organów, który od lat fascynuje świat. Jego praca pozwala odbierać, przetwarzać, a nawet generować pewnego rodzaju bodźce. To swoiste centrum dowodzenia całego organizmu, ponieważ prawidłowo działający mózg odpowiada również za wszystkie procesy, które zachodzą we wnętrzu każdego człowieka. Oczywiście to także miejsce, w którym pojawiają się rozmaite myśli, uczucia czy tożsamość ludzka. Bez wątpienia jest to organ niezbędny do życia, o który należy szczególnie zadbać w momencie, gdy przybywa nam lat.

Mniejsza aktywność umysłu – co robić?

Należy wiedzieć, że proces odpowiedzialny za starzenie się całego organizmu dotyka również mózgu. Oznacza to, że w jego strukturach zachodzą nieodwracalne zmiany, które bezpośrednio wpływają na jego funkcjonowanie. Fakt ten znacznie odbija się na sprawności działania umysłu oraz samej pamięci. Naukowcy, a dokładniej neurobiolodzy z Kalifornijskiego Uniwersytetu Irvine w roku 2010 zaprezentowali pierwsze dowody, że uczenie się mocno wpływa na ogólną kondycję mózgu niezależnie od wieku. Co więcej, ostatnio pojawiły się informacje, że słabnący umysł, powoduje znaczne obniżenie nastroju, a nawet utratę wiary we własne siły. Dr Lulu Chen i dr Christine Gall wraz ze swoim zespołem badawczym zaobserwowali, że codzienna dawka nauki w kluczowy sposób ożywia receptory stanowiące ważny element układu nerwowego. Co więcej, uczenie się sprawia, że funkcjonowanie komórek budujących mózg jest utrzymywane na optymalnym poziomie. Dlatego też zalecane jest codzienne czytanie bądź słuchanie nowych informacji, rozwiązywanie zadań związanych ze słownictwem, matematyką oraz logiką. Wszystko to składa się na swoisty trening mózgu, który usprawnia koncentrację, pamięć, a nawet samo myślenie.

Czym jest mózgowy czynnik neurotroficzny?

Receptory odpowiedzialne za odbieranie i przekazywanie bodźców ze świata zewnętrznego, aktywowane są przez białko nazywane mózgowym czynnikiem neurotroficznym (w skrócie opisywanym jako BDNF). Element ten wydzielany jest głównie przez neurony i ma on na celu przyczyniać się do wzrostu oraz prawidłowego rozwoju nerwów. Co więcej, białko to odpowiada za różnicowanie się połączeń (czyli synaps), które odgrywają istotną rolę w przesyłaniu informacji pomiędzy neuronami. Naukowcy ocenili również BDNF jako klucz do tworzenia wspomnień. Dr Lulu Chen w następujący sposób wypowiada się o tym mózgowym czynniku neurotroficznym:

Nasze badania potwierdzają kluczowy związek pomiędzy uczeniem się a samym rozrostem mózgu, czyli działaniem BDNF. Dodatkowo wszystkie analizy wykonane przez nasz zespół badawczy wykazują, że przyszłe terapie mogą wpływać na wzmocnienie tegoż związku.

Należy mieć świadomość, że działanie BDNF na miejsca, które odpowiedzialne są za wytwarzanie synaps, w dużej mierze jest uzależnione od samej aktywności mózgu. Co więcej, naukowcy dodatkowo określili, że ten właśnie system powiązany jest z procesem uczenia się oraz rytmem pracy tego istotnego organu ludzkiego, w tym z rytmami theta. Szybkość działania mózgu (rytmy theta) odpowiada za kodowanie nowych wspomnień, jak również za pracę licznych neuronów zwłaszcza tą synchroniczną. Zaobserwowano, że dzięki niej możliwe jest równoczesne działanie poszczególnych elementów mózgu, nawet od trzech do ośmiu razy na sekundę. Ponadto, rytmy theta są ściśle związane z długotrwałym wzmocnieniem synaptycznym (LTP), wpływającym na proces uczenia się oraz zapamiętywania. Zespół naukowców pochodzący z Kalifornii również odkrył, że u gryzoni nauka wraz ze sztucznym wyzwalaniem rytmów theta w znaczny sposób wypływa na uwalnianie białka BDNF w miejscach, w których powstają synapsy. Jak mówi dr Christine Gall:

Bez wątpienia zaobserwowany związek przyczynia się do utrzymywania mózgu w dobrej kondycji. Co więcej, istnieją jasne dowody, że szybkość działania umysłu słabnie wraz z wiekiem, a nasze analizy ujawniają, że stan ten może skutkować poważnymi zaburzeniami pamięci.

Należy wiedzieć, że aktywny mózg mimo starzenia się może utrzymywać neuronalną pracę BDNF na stałym poziomie. Tym samym ograniczane są nieprawidłowości pojawiające się w obrębie pamięci oraz większości funkcji poznawczych.

Na ćwiczenia nigdy nie jest za późno!

Mózg nie jest zwykłym organem. Potrafi on modyfikować swoje działania, a także regenerować obszary słabiej działające. Dlatego, aby zachować go w dobrej kondycji, istotna jest systematyczność oraz zaangażowanie w przeprowadzane treningi, zupełnie jak w przypadku trenowania mięśni. W związku z tym ważne są również krótkie, lecz częste ćwiczenia usprawniające pracę mózgu takie jak rozwiązywanie krzyżówek czy sudoku. Bez wątpienia organ ten potrafi przystosować się do nowych, niezwyczajnych sytuacji, jak również warunków życia. Dlatego też człowiek jest w stanie odnaleźć się w niemalże każdych okolicznościach. Z tego powodu nigdy nie jest za późno, aby podjąć aktywność umysłową w celu usprawnienia pracy mózgu. Ponadto należy pamiętać, że na jego kondycję równie mocno wpływa codzienna aktywność oraz sam styl życia. Oznacza to, że za prawidłowe funkcjonowanie tego organu odpowiadają także: jakość oraz długość snu, poziom odczuwanego stresu, rozmaite nawyki czy stosowane używki.

Źródła:

University of California – Irvine. „Learning keeps brain healthy: Mental activity could stave off age-related cognitive and memory decline.” ScienceDaily. ScienceDaily, 3 March 2010.