Zapach cytryny wszyscy znamy. Lekki i orzeźwiający, dla większości atrakcyjny. Samą cytrynę też kojarzymy jako sprzyjającą zdrowiu, a reputację tę nadaje jej witamina C, choć w cytrynie występuje dużo więcej prozdrowotnych składników. Jednak czy jej rześki zapach także przynosi nam korzyści? Okazuje się, że aromat olejku eterycznego z cytryny ma pokaźny wachlarz właściwości zdrowotnych! Chroni układ nerwowy, pozytywnie wpływa na samopoczucie i zdolności poznawcze, działa antywirusowo. Dowiedz się, jak jeszcze może Ci pomóc!
Właściwości cytrynowego olejku eterycznego
Olejek z cytryny jest moim zdaniem jednym z najbardziej fascynujących olejków eterycznych, ze względu na szeroki i zróżnicowany profil właściwości zdrowotnych. Poniżej opisuję kilka najważniejszych i najciekawszych.
Wpływ na samopoczucie
Olejek cytrynowy jest jednym z tych, które świetnie wpływają nie tylko na zdrowie fizyczne, ale i na sferę mentalną. W tym aspekcie najefektywniej działa antystresowo. W badaniach na myszach wykazano, że jest to zasługa modulowania aktywności serotoniny (szczególnie za pośrednictwem receptora 5-HT(1A)) i dopaminy w mózgu[1]. Na szczurach natomiast zbadano wpływ długiej ekspozycji (2 tygodnie) na zapach cytryny, na poziom lęku na uniesionym labiryncie krzyżowym (Elevated Plus Maze)[9]. Szczury eksponowane na aromat cytryny miały mniejszy poziom lęku, a dodatkowo w tym badaniu stwierdzono też większą odporność na ból.
Wpływ na mózg
Przeprowadzono ciekawe badanie z użyciem cytrynowego olejku eterycznego na myszach z modelem choroby Alzheimera. Sprawdzano, jak olejek wpłynie na zdolności poznawcze myszy i podstawowe parametry biochemiczne, które są z nią powiązane[2]. Ze zmian biochemicznych zauważono wzrost (a raczej zmniejszanie spadku) acetylocholinoesterazy (AChE), czyli enzymu, który rozkłada acetylocholinę. Ta jest z kolei neuroprzekaźnikiem mocno zaangażowanym w formowanie pamięci. Poza tym podnosiły się BDNF (czynnik neurotroficzny), synaptofizyna (wskaźnik gęstości synaptycznej) i PSD95 (marker postsynaptyczny).
W kwestii praktycznych efektów: przeprowadzono badanie na tureckich studentach[8]. Podzielono ich na dwie grupy i oceniano efekty nauki języka angielskiego. Jedna grupa odbywała lekcję w sali z rozpylanym zapachem cytryny, a druga w zwyczajnych warunkach. Test przeprowadzony po 2 tygodniach pokazał, że „cytrynowa” grupa poradziła sobie wyraźnie lepiej. Kolejny test po miesiącu od rozpoczęcia próby już nieco zatarł różnice, jednak nadal grupa z aromatem cytryny wypadała lepiej od grupy kontrolnej.
Wykazano też, że ma właściwości neuroprotekcyjne. Jest to zasługa głównie redukcji stresu oksydacyjnego, o czym więcej w kolejnym punkcie.
Działanie ochronne
W badaniach wykazano, że olejek cytrynowy działa przeciwgrzybiczo i przeciwbakteryjnie, więc pomaga w walce z intruzami w naszych organizmach.
Bakterie, które zwalcza olejek cytrynowy[4]: Bacillus cereus, Mycobacterium smegmatis, Listeria monocytogenes, Lactobacillus curvatus, L. sakei, Micrococcus luteus, Escherichia coli, Klebsiella pneumoniae, Pseudococcus aeruginosa, Proteus vulgaris, Enterobacter gergoviae, E. ammnigenus, Staphylococcus aureus, S. carnosus, S. xylosus.
Grzyby zwalczane przez olejek z cytryny[4]: Aspergillus niger, A. flavus, Penicillium verrucosum, P. chrysogenum, Kluyveromyces fragilis, Rhodotorula rubra, Candida albicans, Hanseniaspora guilliermondii, Debaryomyces hansenii.
Olej eteryczny z cytryny ma również właściwości przeciwzapalne i przeciwutleniające, dzięki czemu wspiera zdrowie u podstaw, również zdrowie mózgu. W badaniach na myszach zauważono, że olejek eteryczny z cytryny zwiększał poziomy GSH oraz aktywność SOD, katalazy i GPx w hipokampie, a przy tym znacząco zmniejszał poziom peroksydacji lipidów i zawartość azotynów[7].
Odchudzanie?
Ten podpunkt jest interesujący. Otóż olejek eteryczny z cytryny aktywuje część układu współczulnego unerwiającą białą tkankę tłuszczową (WAT)[10], dzięki czemu wzrasta tempo lipolizy i możliwe jest zahamowanie przyrostu tkanki tłuszczowej lub jej sprawniejsze spalanie, w zależności od towarzyszących warunków. Ciężko jest jednak traktować aromaterapię olejkiem cytrynowym jako sposób na odchudzanie. Bardziej jako ciekawostkę 😉
Korzyści w ciąży
Tak, możliwe jest stosowanie olejku cytrynowego podczas ciąży. Jupi! Ale po co go stosować? A no, na zmniejszenie nudności i wymiotów[3]. Są to jedne z najbardziej dotkliwych objawów ciąży, które występują bardzo często (50-80% przypadków). Niekiedy ciężko jest się ich pozbyć. W badaniu brało udział 100 ciężarnych kobiet, które uskarżały się na wyżej wymienione objawy. W grupie badanej 50% uczestniczek notowało zadowalające efekty, w porównaniu do 36% w grupie kontrolnej. Aromaterapia polegała na upuszczeniu dwóch kropli olejku na bawełnianą tkaninę, przysunięciu jej na odległość ok. 3 cm od nosa i zrobieniu 3 głębokich wdechów w momentach odczuwania nasilonych nudności. Efekty były zauważane od 2 dnia stosowania takiej kuracji. Wyniki pokrywają się z innymi, podobnymi badaniami na ten temat, więc skuteczność jest dobrze potwierdzona.
Zastosowanie w kosmetykach
Kolejny, nieoczywisty podpunkt. Olejek z cytryny może zwiększać możliwości penetracyjne skóry[5] przez niektóre z witamin używanych w recepturach kremów. Właściwości te stwierdzono zarówno dla substancji rozpuszczalnych w tłuszczach: α-tokoferol (witamina E) i octan retinylu (witamina A), jak i w wodzie: pirydoksyna (witamina B6) i kwas askorbinowy (witamina C).
Olejek cytrynowy a COVID?
Receptor enzymu konwertującego angiotensynę 2 (ACE2) jest ważnym elementem, ponieważ uczestniczy w migracji koronawirusa do wnętrza komórek. Sprawdzano wpływ 10 różnych olejków na aktywność tego receptora, a spośród nich olejki z cytryny i geranium wykazywały działanie najsilniej hamujące jego ekspresję[6]. Limonen był najbardziej aktywnym spośród składników olejku cytrynowego. Autorzy sugerują, że olejki z cytryny i geranium są wartymi uwagi, naturalnymi środkami antywirusowymi, które mogą stanowić profilaktykę przeciw zakażeniu SARS-CoV-2.
Jak dyfuzować olejek cytrynowy?
Wbrew pozorom, nie jest to łatwa sprawa. Dotyczy to nie tylko cytryny, ale ogólnie olejków eterycznych z cytrusów. Niestety nie nadają się one do większości ultradźwiękowych nawilżaczy powietrza, które są też używane do aromaterapii. Powodem jest to, że zbiornik na wodę i olejki jest zazwyczaj z plastiku, a składniki olejków cytrusowych wchodzą w reakcję z tworzywem sztucznym. Problematyczne jest też podgrzewanie na tradycyjnych kominkach, gdyż akurat cytrusy bardzo opornie się dyfuzują tą metodą. Najskuteczniejszym sposobem dyfuzji jest użycie bardziej zaawansowanego dyfuzora nebulizującego, którego zbiornik wykonany jest ze szkła, a sama dyfuzja jest bardzo efektywna także przy olejach cytrusowych.
Alternatywą dla dyfuzji może być użycie naskórne, gdyż składniki aktywne olejku cytrynowego są wchłaniane również przez skórę. Olejku można użyć do masażu po rozrobieniu go z olejem bazowym (np. z migdałów, kokosa lub awokado). Można też nakładać go na skórę gotowym rollerem do aromaterapii. Możliwe jest też tak proste działanie, jak zakraplanie olejku na chusteczkę i przykładanie jej do nosa, by wraz z głębokim oddechem wciągnąć również związki lotne olejku.
Podsumowanie
Olejek cytrynowy jest niedrogi, jego aromat jest lekki i świeży, a korzyści wynikające z jego dyfuzji są znaczne. Jedynym minusem jest to, że tak jak i inne olejki z cytrusów, ciężko jest go dyfuzować efektywnie, o ile nie dysponujesz odpowiednim sprzętem. Moim zdaniem jest to konieczna pozycja w asortymencie osoby, która interesuje się zarówno aromaterapią, jak i wspomaganiem mózgu.
PS. Koniecznie przeczytaj artykuł PODSTAWY AROMATERAPII
