Znaczenie słowa aromaterapia wydaje się oczywiste, ale dla formalności powiedzmy, że jest to forma terapii z użyciem substancji zapachowych. I uwaga, celowo piszę o użyciu substancji zapachowych, a nie zapachów.
Wbrew pozorom efekty terapeutyczne nie muszą pojawiać się tylko po wykryciu zapachu zmysłem węchu, ale też po przyswojeniu owych substancji przez skórę. Gdy olejek jest wmasowany w skórę, mogą pojawić się efekty, nawet gdy nie poczujemy jego zapachu.
Czym jest aromaterapia?
Aromaterapia jest typem terapii alternatywnej, nie dostaniesz pachnących olejków na recepcie od lekarza. Praktykowana jest od przynajmniej 6000 lat, zaczynając od starożytnych kultur Indii, Chin i Egiptu. Oczywiście ten typ terapii nie jest przeznaczony do samodzielnego leczenia chorób i gdy ktoś daje Ci takie zalecenia zamiast leków, należy zachować do nich spory dystans. Może być za to całkiem skuteczna w neutralizowaniu tych mniej poważnych dolegliwości lub też jako uzupełnienie leczenia konwencjonalnego. Niekiedy bywa kojarzona ze znachorstwem i szamanizmem, jednak fakty są takie, że w bazach naukowych jest już jednak sporo publikacji dokumentujących skuteczność przeróżnych olejków na przeróżne dolegliwości. Tak, więc jeśli chcesz złagodzić nerwy, lekko poprawić nastrój, odświeżyć umysł, złagodzić infekcję, czy też ułatwić sobie oddychanie, to jak najbardziej możesz znaleźć ukojenie dzięki odpowiednio ułożonej aromaterapii.
Aktualnie w dobie zaawansowanej wiedzy naukowej, aromaterapia wykorzystywana jest nie tylko w ludowych praktykach, ale też w dużo bardziej zaawansowanych przypadkach. Aromaterapię stosuje się w gabinetach zabiegowych w różnych miejscach na świcie, by zmniejszyć stres związany z zabiegiem. Dobrze dobrany bukiet aromatów w gabinecie psychoterapeuty może też potencjalnie wpływać na lepszą odpowiedź na terapię. Działanie zapachów na psychikę jest też przedmiotem zainteresowania niektórych marketerów i specjalistów sprzedaży — właściwy zapach w sklepie może bardziej skłaniać do podejmowania decyzji o zakupie.
Rodzaje aromaterapii
Z zalet aromaterapii można korzystać na kilka sposobów.
Inhalacja zapachu olejków
Najbardziej oczywisty sposób, czyli wdychanie unoszącego się zapachu. Zapach olejku odczuwamy, gdy substancje aromatyczne dostaną się do naszego nosa, a gdy już się tam znajdą i złapią kontakt ze śluzówką, reagują z obecnymi tam receptorami błonowymi. Sygnał jest przekazywany do limbicznych i podwzgórzowych części mózgu za pomocą opuszki węchowej. Sygnały te powodują, że mózg uwalnia odpowiednie neuroprzekaźniki, wywołując spodziewany efekt wyciszający lub energetyzujący, w zależności od olejku. Rozpylanie olejku w powietrzu można przeprowadzić na kilka sposobów, o czym poczytasz w dalszej części artykułu.
Masaże olejkami eterycznymi
Mogą to być zarówno masaże tradycyjne, relaksacyjne, jak i po prostu wmasowanie w skórę olejku lub mazidła z nim. I tutaj uwaga, olejki zazwyczaj należy rozcieńczać, w wybranym oleju/tłuszczu lub bazie do maści. Niektóre oleje mogą dość mocno podrażniać skórę (np. z oregano lub tymianku), dlatego bezpośrednie stosowanie olejków mocno skoncentrowanych nie jest najlepszym wyborem. Rozcieńczone olejki są dużo bezpieczniejsze. Poprzez masaż lub wcieranie olejków przyswajamy substancje czynne na dwa sposoby – wchłaniając je przez skórę oraz wdychając unoszący się ze skóry zapach. A ten unosi się dość efektywnie, gdy spotka się z ciepłotą ciała.
Kąpiele
Olejki eteryczne mogą być stosowane do kąpieli całego ciała lub też do moczenia stóp. Niektóre olejki należy uprzednio w czymś rozcieńczyć przed dodaniem do wody, ponieważ upuszczenie kropli bezpośrednio do wanny może spowodować, że plamy olejku będą unosić się na powierzchni. Przez to nie tylko pozbawiamy się kontaktu całej powierzchni skóry z olejkiem, ale też w przypadku niektórych olejków możemy narazić się na podrażnienia skóry, o czym wspomniałem już wyżej.
Olejki zapachowe czy eteryczne?
Jest to bardzo ważne pytanie. Na początek należy zadać sobie pytanie, czy chcesz, by tylko ładnie pachniało, czy też oczekujesz jakichś efektów zdrowotnych?
Olejki zapachowe (lub też aromatyczne) mogą być syntetyczne, produkowane z użyciem sztucznych aromatów, które nie mają działania biologicznego. One sprawdzą się dobrze, gdy zapach jest Twoim jedynym celem. Inne działania mogą być wywoływane jedynie poprzez „pamięć zapachową”, gdy w naszej podświadomości zapisane są pewne wspomnienia lub emocje powiązane z danym zapachem.
Jeśli poza zapachem chcesz korzystać też z działań zdrowotnych, to musisz się upewnić, że kupujesz naturalny olejek eteryczny, który jest wyciągiem z roślin i zawiera te same substancje czynne, które są w roślinach. Olejki eteryczne zawierają wysoce skoncentrowane substancje ekstrahowane z kwiatów, liści, łodyg, owoców i korzeni, a także destylowane z żywic. Wśród tych substancji, które odpowiadają za zapach i działanie biologiczne, wymienimy nasycone i nienasycone węglowodory, alkohol, aldehydy, estry, etery, ketony, tlenki fenoli i terpeny.
Są jednak przypadki, w których olejek zapachowy może być preferowany zamiast eterycznego. Dla przykładu, gdy uwielbiasz zapach lawendy, ale nie chcesz się wyciszać, a wręcz przeciwnie, potrzebujesz energii, to wtedy można sięgnąć po olejek zapachowy z aromatem lawendowym – będzie pachniał, ale nie usypiał. Lawenda jest dobrym przykładem też z innego powodu – w badaniach są informacje, że u młodych chłopców zwiększała ryzyko ginekomastii. Tak więc amatorzy aromatu lawendy, którzy nie mogą sobie pozwolić na nasilenie działania estrogenowego, powinni wybrać olejek zapachowy zamiast eterycznego olejku lawendowego. W tych przypadkach wybór olejku zapachowego, zamiast eterycznego ma eliminować ryzyko działań niepożądanych, ale nadal nie dostarczy działań żadnych działań, poza przyjemnym zapachem i ewentualnymi podświadomymi skojarzeniami.
Akcesoria do aromaterapii
Choć olejki można stosować na skórę, to praktyczniejsze zazwyczaj jest dyfuzowanie zapachu w pomieszczeniu z pomocą odpowiedniego akcesorium. Do dyfuzji olejków eterycznych używane są m.in. kominki, dyfuzory ultradźwiękowe oraz nebulizatory.
Kominki do aromaterapii
Kominki do aromaterapii to najtańszy i najprostszy sprzęt. Wykonane są zazwyczaj z ceramiki lub kamienia. Mają miejsce na podgrzewacz, a nad nim znajduje się misa, w której umieszcza się wosk zapachowy lub wlewa odrobinę wody, do której można zakropić olejek eteryczny. Ogień podgrzewa wodę w misie, a ta parując, wraz z olejkiem roznosi zapach w powietrzu. Jest to najbardziej podstawowy sposób dyfuzji, ale skuteczność odstaje od bardziej zaawansowanych form. Szczególnie kiepsko się sprawdza przy olejkach cytrusowych, natomiast dla pozostałych olejków jest godny uwagi, gdy szukamy tanich rozwiązań.
Dyfuzory tradycyjne
Są to zazwyczaj szklane buteleczki lub słoiczki z olejkiem eterycznym, a do niego włożone są długie i cienkie patyczki rattanowe lub wykonane z bawełny kwiatki ze sznurkiem zanurzonym w olejku, które się nasączają i stopniowo oddają zapach do powietrza. Jest to alternatywa dla kominków, szczególnie przydatna, gdy chcemy korzystać z aromaterapii w pomieszczeniach, w których z różnych powodów nie można używać podgrzewaczy i ognia.
Dyfuzory ultradźwiękowe
Dyfuzory ultradźwiękowe są urządzeniami elektronicznymi, które w zależności od ceny i modelu, mogą mieć sporo przydatnych (lub po prostu cieszących oko) funkcji. Działają jako nawilżacze powietrza – dzięki ultradźwiękom mogą bez użycia wysokiej temperatury rozpylać wodę w powietrzu, a wraz z nią zakropiony do niej olejek. Skuteczność dyfuzji jest większa niż w przypadku kominków, jednak ze względu na zazwyczaj dość mocne rozcieńczenie aromat nie zawsze jest intensywny. Nawilżanie powietrza też dla jednych jest pożądane, a dla innych mniej – gdy wilgotność powietrza jest już wysoka, to przy intensywnym nawilżaniu woda może się gdzieniegdzie skraplać.
Nebulizatory
Najdroższy, ale też najbardziej zaawansowany sposób. Nebulizator to szklana aparatura, która rozpyla czysty olejek, bez rozcieńczania w wodzie i bez podgrzewania. Z tego względu unoszony zapach jest mocno intensywny, a dyfuzja jest bardzo efektywna. Jest to urządzenie wykorzystujące ciśnienie i prawa fizyki. Takich urządzeń nie ma na rynku za dużo i są dość drogie, jednak i tak warto mieć je na uwadze, ponieważ są zdecydowanie najskuteczniejsze. W tym artykule opisywałem swoje doświadczenia z dyfuzorem Organic Aromas — KLIK.
Sól
Sól? A owszem, taka zwykła, kamienna. Jest to sposób dla osób, które nie chcą inwestować w żadne dodatkowe sprzęty. Co więcej, nie używa się wody i nie zwiększa wilgotności powietrza, nie ma też ognia i podgrzewania oleju. Wystarczy do małego słoiczka nasypać gruboziarnistej soli i wpuścić kilka kropli wybranego olejku eterycznego. Taki słoiczek można postawić na biurku lub nosić ze sobą w torebce, lub plecaku, co jakiś czas odkręcając i przystawiając do nosa, by uraczyć się intensywnym zapachem i wchłonąć przez śluzówkę porcję substancji czynnych. Proste i wygodne.
Aplikatory roll-on
Jest to bardzo wygodny sposób na aromaterapię. Nazywam to też aromaterapią instant 😉 W tej postaci masz mieszankę olejków, która ukierunkowana jest na konkretne działanie, a umieszczona jest w małej buteleczce z kulką. Gdy chcesz skorzystać z olejków, wystarczy, że z pomocą owej kulki nałożysz je na skórę i voila. Najczęściej smaruje się skronie, skórę za uszami, szyję lub nadgarstki.
Co daje aromaterapia?
A to zależy od Twoich potrzeb i od doboru olejku. Zastosowania są przeróżne. Są olejki, które działają antyseptycznie i fajnie wspomagają zdrowie górnych dróg oddechowych, są takie, które wspomagają gojenie ran, a jeszcze inne poprawiają stan psychologiczny, wyciszając lub pobudzając do działania. Szczególnie wpływ na kondycję mentalną jest bardzo częstym celem stosowania aromaterapii, dlatego nie może zabraknąć informacji o tym na Grze na nerwach 😉
Konkretnych informacji o działaniu po szczególnych olejków zaczerpnąć możesz w poświęconych im artykułach.
Lista będzie uzupełniana wraz z kolejnymi artykułami, więc nie zapomnij zajrzeć tu ponownie!
Źródła:
Babar Ali et al. „Essential oils used in aromatherapy: A systemic review” Asian Pacific Journal of Tropical Biomedicine, Volume 5, Issue 8, August 2015, Pages 601-611
