Wielu z nas postrzega sprawę tak, że albo się jest inteligentnym, albo się nie jest. Ewentualnie można być tak trochę. W rzeczywistości sprawa jest jednak dużo bardziej złożona i na pewno nie powinniśmy czyjejś inteligencji oceniać liniowo, a przynajmniej taka ocena mogłaby być mocno niesprawiedliwa.
Profesor Howard Gardner
Obecnie wyróżniamy aż 8 głównych typów inteligencji, co oparte jest na teorii o inteligencji wielorakiej (ang. multiple intelligences) Howarda Gardnera z 1983 roku, kiedy to pojawiła się jego książka pt. „Frames of Mind: The Theory of Multiple Intelligences”. Howard Gardner jest amerykańskim specjalistą psychologii, który w wieku 40 lat przedstawił swoją innowacyjną teorię, a 3 lata później został profesorem na prestiżowym Uniwersytecie Harvardzkim. Urodził się w 1943 roku w mieście Scranton, w stanie Pensylwania. W swojej pracy naukowej zajmował się mechanizmami odpowiadającymi za naukę i psychologią kognitywną.
Rodzaje inteligencji na podstawie teorii o inteligencji wielorakiej
Poniżej widzisz podział inteligencji na różne obszary, wraz z kilkoma słowami wyjaśnienia.
Inteligencja logiczno-matematyczna
To jest ten typ inteligencji, który wszyscy kojarzą i który jest mierzony współczynnikiem IQ. Osoby z dobrze rozwiniętą inteligencją logiczno-matematyczną szybko przetwarzają informacje, świetnie rozwiązują problemy, dostrzegają wiele zależności pomiędzy różnymi czynnikami. Często są też dobrze zorganizowane i lubią porządek. Lubią pielęgnować swoje umiejętności różnego rodzaju wyzwaniami umysłowymi, jak krzyżówki, gry słowne itp.
Inteligencja językowa
Inteligencja językowa jest darem pozwalającym świetnie ubierać swoje myśli w słowa oraz z powodzeniem prowadzić burzliwe dyskusje i je wygrywać. Zazwyczaj równie dobrze jak mówienie przychodzi im pisanie, a tworzenie kreatywnych treści, artykułów, felietonów itp. jest dla nich sposobem na miłe spędzenie czasu.
Inteligencja przyrodnicza
Ten typ inteligencji definiowany jest przez silne poczucie więzi z przyrodą i zrozumienie praw w niej funkcjonujących. Osoby inteligentne przyrodniczo uwielbiają przebywać na świeżym powietrzu i uczestniczyć w życiu natury. Zrozumienie praw natury pozwala też lepiej funkcjonować w życiu, ponieważ ułatwia hierarchizowanie rzeczy i wartości oraz dostrzeganie większej ilości zależności.
Inteligencja muzyczna
Jest to zdolność do świetnej interpretacji i „czucia” słyszanych dźwięków. Osoba z wysoką inteligencją słuchową ma doskonałe poczucie rytmu, może też być świetnym tancerzem. W wielu przypadkach świetnie poradzi sobie nie tylko w słuchaniu, ale i w tworzeniu dźwięków i muzyki.
Inteligencja wizualno-przestrzenna
Tutaj chodzi nie tylko o dobre zorientowanie w terenie, ale i ogólne postrzeganie świata przez cechy fizyczne – kształty, wzory i kolory. Osoba o tym typie inteligencji lubi obserwować i dostrzega wiele detali. Często nie jest jej obca również twórczość plastyczna. Ma świetną wyobraźnię, a nawet można powiedzieć, że „myśli obrazami”.
Inteligencja cielesno-kinestetyczna (ruchowa)
Inaczej można nazwać to wysoką świadomością swojego ciała. Ta inteligencja nadaje człowiekowi zdolności do świetnej kontroli nad ciałem i jego ruchami, tak by nawet złożone czynności przychodziły naturalnie, bez potrzeby zastanowienia. Po osobie z tym typem inteligencji spodziewać się można dużej aktywności ruchowej, bogatej gestykulacji. Będzie też chętnie uprawiała sport, a i do wejścia na parkiet nie trzeba będzie jej długo zapraszać.
Inteligencja interpersonalna
Inteligencja społeczna wiąże się ze świetnym rozumieniem emocji, dobrze rozwiniętą empatią i łatwością nawiązywania kontaktów międzyludzkich. Taka osoba zawsze wie jak się zachować, co wypada zrobić a czego nie wypada, oraz potrafi zachowywać się tak, by sprawiać dobre wrażenie i utrzymywać dobrą relację. Doskonale czuje się w towarzystwie i często powinna się w nim znajdować, ponieważ to daje jej większe poczucie komfortu i pozwala dalej się rozwijać.
Inteligencja intrapersonalna
Dzięki tej inteligencji możemy świetnie kontrolować swoją psychikę, dzięki zrozumieniu własnych emocji, zachowań i pobudek. Ona sprawia, że nie czujemy aż tak silnej potrzeby przebywania w towarzystwie, ponieważ dobrze czujemy się sami ze sobą. Daje wyraźne poczucie posiadania tzw. życiowej mądrości, która pozwala podejmować trafne decyzje i mądrze iść przez życie.
Jak zatem należy oceniać inteligencję?
Wszyscy na pewno znamy popularny wskaźnik IQ, który często uchodzi za jedyny wyznacznik inteligencji. Jak widać wyżej, mierzy on tylko jeden z ośmiu sugerowanych jej typów.
Na podstawie teorii H. Gardnera możliwe jest zróżnicowanie inteligencji na różne obszary naszego życia. Tak więc nawet gdy nie mamy wybitnych zdolności logiczno-matematycznych, co w oczach niektórych już kategoryzowałoby nas do puli osób o niskiej inteligencji ogólnej, to możemy mieć za to świetnie rozwiniętą np. inteligencję muzyczną i ruchową, co uczyni nas doskonałymi tancerzami. To jeden z wielu przykładów, a jeśli będziemy zdawać sobie sprawę z tego jaka inteligencja faktycznie u nas dominuje, będziemy mogli też precyzyjniej zaplanować nasz kierunek rozwoju i osiągnąć w życiu dużo większe sukcesy, oraz co jeszcze ważniejsze, większe zadowolenie z życia, co mogłoby być ciężkie do realizacji dążąc wyłącznie do bycia postrzeganym za inteligentnego/tną przez większość społeczeństwa, przez pryzmat IQ.
Rozkład poziomów poszczególnych typów inteligencji nie jest stały. Kształtuje się on przez całe nasze życie, w zależności od tego w jakim środowisku egzystujemy oraz jakie umiejętności w sobie pielęgnujemy, a jakie odkładamy na bok.
Niestety dokładny pomiar typów inteligencji innych niż logiczno-matematyczna jest bardzo ciężki, a wymaga dużego zaangażowania w obserwację. Ze względu na brak solidnych podstaw w literaturze fachowej, teoria Gardnera bywa krytykowana w środowisku, jednak umówmy się, to są nauki społeczne i sprawy mają się nieco inaczej niż np. w twierdzeniach biochemicznych 😉 Osobiście uważam, że sama świadomość takiego podziału i rzetelna próba oceny własnych plusów i minusów (nawet gdy okaże się że inteligencja logiczno-matematyczna nie jest mocną stroną) pozwala znacznie lepiej ułożyć swoje życie. Jest to także ważna wskazówka dla rodziców, by obserwowali swoje dzieci i wydobywali z nich wrodzone talenty. Niekiedy zamiast wymuszać na dziecku, by poprawiało czwórki na piątki ze sprawdzianu z matematyki, lepiej jest je zapisać na kółko teatralne lub do szkoły muzycznej.
