Manipulowanie hormonami to jeden z popularniejszych i skuteczniejszych zabiegów zarówno w biohackingu, jak i w anti-agingu. Szczególnie u osób dojrzałych, po 40 roku życia, takie zabiegi przynoszą bardzo zadowalające efekty. Manipulacje tego typu mogą przybierać różną postać, od stosowania ziół wpływających na produkcję hormonów, po zastrzyki domięśniowe z gotowymi hormonami. Tym razem na tapet weźmiemy broń średniego kalibru, czyli tabletki hormonalne z DHEA.

Spis treści zwiń

Czym jest DHEA?

DHEA jest skrótową nazwą dehydroepiandrosteronu. Jest to hormon steroidowy produkowany z cholesterolu w korze nadnerczy, tuż obok kortyzolu. W dużo mniejszych ilość jest produkowany też w gonadach i w mózgu. Jest słabym androgenem, sporo słabszym od testosteronu. Sam w sobie może dawać lekko odczuwalne działanie androgenne, jednak większa siła drzemie w jego metabolitach – w organizmie konwertuje do testosteronu i innych hormonów płciowych.

Coś dla mózgu

DHEA jest neurosteroidem, co oznacza, że aktywnie działa w centralnym układzie nerwowym. Z niego produkowanych jest też sporo innych neurosteroidów (siarczan DHEA, allopregnanolon itp.). Neurosteroidy wpływają głównie na balans pomiędzy działaniem GABA i glutaminianu, toteż DHEA nie jest obojętny względem samopoczucia i kognicji. DHEA w postaci niezmienionej jest pozytywnym allosterycznym modulatorem receptorów NMDA, a negatywnym receptorów GABA(A). Natomiast jego metabolit, allopregnanolon, ma działanie przeciwne, czyli jest pozytywnym modulatorem GABA i negatywnym NMDA. Zazwyczaj DHEA pozytywnie wpływa na samopoczucie i poziom lęków, jednak ostateczne działanie zawsze zależy od indywidualnych predyspozycji i tego, jak kształtuje się aktywność poszczególnych ścieżek jego metabolizmu.

Od kilku lat DHEA uznawany jest również za czynnik neurotroficzny. Wynika to z faktu, że z całkiem sporą efektywnością aktywuje receptory TrkA i p75NTR, do których dokują tez takie czynniki, jak NGF i BDNF. Jest to jeden z powodów używania DHEA w kuracja przeciwstarzeniowych, by dodatkowo zmniejszyć ryzyko rozwoju demencji lub neurodegeneracji.

Inne nazwy: dehydroepiandrosteron, prasteron, androstenolon.

Relacja DHEA z kortyzolem

Oba te hormony są produkowane w jednej tkance, jednak ich relacja bywa… trudna. Produkcja obu tych steroidów jest inicjowana przez docierający z przysadki ACTH, jednak w regulacji osi podwzgórze-przysadka-nadnercza, mają one działanie przeciwstawne.

Według badań, podniesiony stosunek kortyzol:DHEA występuje w opornej postaci depresji, chorobie dwubiegunowej, anoreksji, schizofrenii, a więc w stanach wysokiego obciążenia psychologicznego i emocjonalnego. Odwrotna sytuacja, czyli zbyt wysoki stosunek DHEA do kortyzolu, notowana jest w zespole przewlekłego zmęczenia.

Według badań, długotrwałe przyjmowanie DHEA z zewnątrz (25 mg dziennie przez 12 miesięcy) u kobiet po menopauzie powodowało spadek stężeń kortyzolu. Nie należy jednak uznawać tego jako definitywny wniosek, ponieważ w innych badaniach nie zawsze ten spadek się pojawiał, więc doniesienia są niejasne. Tak czy inaczej, obniżenie kortyzolu w wyniku kuracji DHEA jest możliwe, ale nie jest ani duże, ani pewne, więc nie powinien to być główny powód decyzji o wdrożeniu suplementacji.

Zmiany stężeń DHEA z wiekiem

U ludzi młodych, DHEA jest w górnej granicy przyjętych norm. A przynajmniej tak powinno być, gdy nic nam ze zdrowiem nie dokucza. Najstabilniejszy poziom notowany jest między 25 a 35 rokiem życia. W późniejszych latach już niestety stężenie zaczyna stopniowo spadać, co jest naturalną konsekwencją starzenia. Statystycznie, osiągając wiek 70 lat mamy już tylko 20% DHEA, które mieliśmy w wieku 25 lat.

Suplementacja hormonalna

DHEA bywa stosowane w formie kapsułek lub tabletek. W Polsce takie preparaty mają status leku bez recepty (OTC), a w aptekach można je znaleźć pod nazwami Stymen, DHEA Eljtot, Novostella, Biosteron. Stosuje się je zazwyczaj w zaawansowanym wieku, by zapobiegać objawom starzenia, poprzez uzupełnienie hormonów, które nie są już tak sprawnie produkowane. Jest stosowany też w różnego rodzaju zaburzeniach pracy nadnerczy i w niedoborach androgenów. W endokrynologii nie jest szczególnie rozchwytywanym środkiem, natomiast dużo większą popularność ma w społecznościach poszukujących metod anti-agingowych.

Efekty

Badania wskazują, że przyjmowanie tabletek z DHEA powoduje wzrost neurosteroidów (głównie allopregnanolonu) i beta-endorfin, które wpływają na samopoczucie. Zauważalny jest też wzrost testosteronu i estrogenów. Pozytywne rezultaty notowano w badaniach na kobietach w okresie pomenopauzalnym, gdzie pojawiała się redukcja objawów i poprawa jakości życia kobiet. Stosowanie DHEA przez kobiety po menopauzie ma najlepiej udokumentowane działanie kliniczne, w tym w leczeniu atrofii waginy.

Dawkowanie

Dawki dzienne zazwyczaj mieszczą się w zakresie 10-100 mg, a dobierane powinny być na podstawie wieku, masy ciała, płci i wyników badania krwi. Dobra praktyką jest zaczynanie od najniższego pułapu i stopniowe zwiększanie, jeśli pojawi się potrzeba. W wymagających przypadkach bywają stosowane większe dawki, rzędu 200 mg dziennie.

DHEA przyswaja się też dobrze przezskórnie, toteż na zagranicznych rynkach można spotkać maści i kremy z tym hormonem. Przyswajalność tą drogą jest porównywalna do stosowania doustnego, więc jest to dobra alternatywa szczególnie dla osób, które mają problem z połykaniem tabletek. Stosowanie naskórne może wręcz mocniej podnosić androgeny, niż w przypadku tabletek, jak donoszą badacze.

Badanie DHEA z krwi

W praktycznie każdym komercyjnym laboratorium możemy oznaczyć poziom DHEA lub DHEA-S (siarczan dehrydoepiandrosteronu). Nie są to badania szczególnie drogie, ponieważ cena DHEA oscyluje zazwyczaj w granicach 60 zł, a siarczan można oznaczyć jeszcze taniej. Jego stężenia we krwi nie zmieniają się tak dynamicznie jak np. kortyzolu, toteż wynik badania jest całkiem miarodajny. Dobowy rozkład stężeń jest raczej stabilny, aczkolwiek występuje lekki spadek od rana do wieczora. Ze względu na większą stabilność stężeń, DHEA uznawany jest za lepszy wskaźnik zdrowia/wydajności nadnerczy, niż kortyzol z krwi. Lekarze to badanie często zalecają kobietom w diagnostyce hiperandrogenizmu.

DHEA-S ma podobną wartość diagnostyczną, co DHEA. Różnice są takie, że stężenia siarczanu są na ogół około 250-300x większe niż zwykłego DHEA, a jego okres półtrwania wynosi 7-10 godzin, w porównaniu do ok. 30 minut.

Źródła:

  • Alessandro D Genazzani et al. „Long-term low-dose dehydroepiandrosterone oral supplementation in early and late postmenopausal women modulates endocrine parameters and synthesis of neuroactive steroids” Fertil Steril. 2003 Dec;80(6):1495-501.
  • Iakovos Lazaridis et al. „Neurosteroid Dehydroepiandrosterone Interacts with Nerve Growth Factor (NGF) Receptors, Preventing Neuronal Apoptosis” PLoS Biol. 2011 Apr; 9(4): e1001051.
  • https://examine.com/supplements/dehydroepiandrosterone