Efekt placebo występuje, gdy objawy pacjenta ulegają poprawie po zażyciu placebo (leku pozorowanego), które nie jest substancją aktywną biologicznie. Efekt ten wynika zazwyczaj z przekonania pacjenta, że terapia, którą otrzymuje, jest aktywna i mu pomoże. Wykazano, że efekt placebo występuje w różnych kategoriach dolegliwości, w tym w łagodzeniu bólu, zmniejszaniu lęku, a nawet w leczeniu niektórych chorób fizycznych.
Placebo w badaniach naukowych
Efekt placebo jest często wykorzystywany w badaniach klinicznych, w których pacjenci są losowo przydzielani do otrzymywania prawdziwego, właściwego leku lub placebo, w ramach grupy kontrolnej. Jeśli grupa otrzymująca prawdziwy lek ma lepsze wyniki niż grupa otrzymująca placebo, to znaczy, że badany lek jest skuteczny.
Kontrowersje i etyka
Stosowanie placebo jest kontrowersyjne, ponieważ niektórzy uważają, że stosowanie leków pozorowanych w badaniach klinicznych jest nieetyczne. Placebo może być jednak stosowane w terapii, tzw. badaniach zaślepionych, w których pacjent nie wie, czy otrzymuje prawdziwy lek, czy placebo. W takich przypadkach efekt placebo może być pomocny, ponieważ pozwala wyeliminować wpływ podświadomości pacjentów na efekty, a wyniki całego badania są dużo bardziej wiarygodne.
Efekt placebo i nocebo — jaka jest różnica?
Efekty placebo i nocebo są często mylone, ale w rzeczywistości są one zupełnie różne.
Efekt placebo występuje wtedy, gdy pacjent doświadcza pozytywnych efektów terapii, które nie są w rzeczywistości spowodowane samą terapią. Na przykład, jeśli pacjent wierzy, że lek poprawi jego samopoczucie i faktycznie tak się stanie, to jest to właśnie efekt placebo.
Efekt nocebo jest odwrotny do placebo. Występuje wtedy, gdy pacjent doświadcza negatywnych skutków ubocznych leku, który według niego będzie miał właśnie takie skutki. Na przykład, jeśli pacjent wierzy, że lek wywoła u niego mdłości i tak się stanie (choć według faktycznego działania leku nie powinno), to jest to efekt nocebo.
