Mielina (osłonka mielinowa, otoczka mielinowa) to „powłoka ochronna” aksonów komórek nerwowych. Taka warstwa chroni akson przed uszkodzeniami mechanicznymi, a także pełni rolę izolatora elektrycznego. Jest niezbędna do prawidłowej pracy mózgu i utrzymania zdrowia OUN. Komórki tworzące warstwę mieliny kilkukrotnie owijają się wokół aksonu i łączą białkami PLP1, tak więc zdrowa osłonka jest wielowarstwowa.

Osłonki mielinowe tworzone są przez komórki glejowe. W zależności od lokalizacji, produkcją zajmują się oligodendrocyty (ośrodkowy układ nerwowy) lub komórki Schwanna (obwodowy układ nerwowy). Większość składu osłonek mielinowych stanowią lipidy. Najważniejszym składnikiem budującym owe osłonki jest tzw. cerebrozyd.

Na aksonach występują tzw. przewężenia Ranviera. Są to przewężenia osłonki występujące co ok. 1 mm na całej długości – w tych miejscach akson nie ma izolacji. Taka struktura ułatwia przekazywanie impulsów elektrycznych, gdyż przemieszczają się pomiędzy zwężeniami skokowo, znacznie skracając czas przekazywania sygnału.

Co niszczy osłonki mielinowe? Może to być np. proces autoimmunologiczny, tak jak ma to miejsce w stwardnieniu rozsianym. Degeneracja mieliny może prowadzić też do ostrego rozsianego zapalenia mózgu lub poprzecznego zapalenia rdzenia. Uszkodzenie mieliny może pojawiać się także w następstwie różnego rodzaju zaburzeń metabolicznych. Demielinizację diagnozuje się na podstawie analizy obrazów z rezonansu magnetycznego głowy.

Proces budowy mieliny nazywamy mielinizacją. Zaczyna się ona w ostatnim trymestrze ciąży, a następnie intensywnie postępuje w wieku niemowlęcym. Odbudowie i regeneracji osłonek mielinowych służy m.in. odpowiednia dieta, w której nie brakuje witamin z grupy B (szczególnie B12!) i choliny.