GABA (kwas γ-aminomasłowy) to główny neuroprzekaźnik hamujący układ nerwowy, jest jednym z najistotniejszych neurotransmiterów. Zalicza się go do aminokwasów. Ma działanie ogólnoustrojowe, a jego receptory znajdują się w praktycznie wszystkich neuronach.

Działanie GABA

  • relaksacja mięśni,
  • wyciszanie układu nerwowego, hamowanie jego pobudliwości,
  • ułatwianie zasypianie,
  • redukcja lęków i stresu,
  • inicjuje replikację komórek β trzustki,
  • moduluje układ immunologiczny,
  • zapobiega drgawkom,
  • uczestniczy w rozwoju mózgu na etapie dziecięcym,
  • reguluje ruchy jelit, opróżnianie żołądka i produkcję soków trawiennych.

Receptory GABA – rodzaje

Znamy 3 główne typy receptorów GABA — GABA(A), GABA(B) i GABA(C). Podtyp A to receptory jonotropowe, odpowiedzialne za szybką reakcję. Występują one najliczniej w układzie nerwowym. Są celem leków benzodiazepinowych i podobnych, ale też wielu endogennych substancji, w tym neurosteroidów. Receptory GABA(B) natomiast są receptorami sprzężonymi z białkami G i odpowiadają za reakcję wolną. Na ten typ receptorów działają m.in. baklofen i fenibut. Na końcu są receptory GABA(C), które w praktyce są specyficznym rodzajem receptorów GABA(A) i nie wszyscy naukowcy respektują kategoryzowanie ich jako osobny podtyp.

Metabolizm i działanie kwasu gamma aminomasłowego

GABA syntezowana jest z kwasu glutaminowego przy udziale enzymu dekarboksylazy kwasu glutaminowego (GAD) i P5P, czyli aktywnej formy witaminy B6. Może być później ponownie metabolizowana do kwasu glutaminowego. GABA jest głównym neurotransmiterem hamującym, a kwas glutaminowy pobudzającym, więc sprawność tych reakcji i relacja pomiędzy tymi dwoma neurotransmiterami jest kluczowa dla zachowania balansu w pracy układu nerwowego.

GABA u ssaków po raz pierwszy wykryto w 1950 roku, aczkolwiek jako substancja znany był już w 1883 (wtedy dokonano pierwszej syntezy), jednak wtedy znano go jako składnik roślin i produkt metabolizmu bakteryjnego.

Suplementacja GABA

Na rynku istnieją suplementy z GABA. Ich skuteczność budzi jednak sporo kontrowersji. Długo uważano, że GABA nie ma zdolności przenikania z krwi do mózgu. Obecnie jednak informacje te są zaktualizowane i wiemy, że w odpowiednich warunkach GABA może przekraczać barierę krew-mózg. Co więcej, GABA z suplementów może oddziaływać na układ nerwowy jelit i w ten sposób dawać efekty, nawet bez penetracji mózgu.