Witaminy z grupy B pełnią bardzo wiele działań w obrębie układu nerwowego. Cześć z tych witamin poddawano chemicznym modyfikacjom, by zmaksymalizować korzyści dla mózgu oraz odkryć nowe narzędzia terapeutyczne w zaburzeniach poznawczych. Jednym z takich przypadków jest witamina B6 i powstały z niej, półsyntetyczny pyritinol.
Czym jest pyritinol?
Pyritinol to substancja powstała z dwóch cząsteczek pirydoksyny (witamina B6) połączonych wiązaniem złożonym z dwóch cząsteczek siarki. Opatentowany został przez niemiecki koncern Merck w 1961 roku, a po dwóch latach wprowadzony do aptek pod nazwą handlową Encephabol. Występuje pod postacią tabletek i syropu.
Pyritinol jako lek nootropowy
Pyritinol stosowany jest jako lek na demencję i inne zaburzenia poznawcze, także u dzieci. Biochemicznie wpływa głównie na działanie układu cholinergicznego. Pyritinol zwiększa efektywność procesu wychwytywania choliny (HACU), by mogła być wykorzystana do syntezy neuroprzekaźnika acetylocholiny. HACU słabnie z wiekiem, a szczególnie u starszych osobników Pyritinol usprawniał ten proces. W badaniach na szczurach poprawa była widoczna i u starych, i u młodych osobników. Notowano także wzrost cGMP w neuronach i co za tym idzie, wzrost stężeń acetylocholiny w rejonach korowych mózgu i w prążkowiu.
Pyritinol zwiększa utylizację glukozy w mózgu, co oznacza sprawniejszą pracę neuronów, które zużywają większe pokłady energii. Zauważano też wpływ na zwiększenie ogólnej produkcji wysokoenergetycznych cząsteczek ATP.
W 3-dniowym badaniu zdrowi wolontariusze przyjmowali pyritinol w dawkach 600 mg, 1200 mg lub placebo. Pierwszego i trzeciego dnia przeprowadzono szereg testów, które miały określić wpływ na zdolności poznawcze. Po tym krótkim czasie w wynikach zauważono poprawę czasu reakcji w testach kognitywnych, jednak bez wpływu na testy pamięciowe.
Przeprowadzono też 12-tygodniowe badanie na osobach z demencją starczą typu choroby Alzheimera lub demencją wielozawałową. Pacjenci przyjmowali 3 razy dziennie po 200 mg pyritinolu lub placebo. W badaniu tym zauważono, że wyniki testów kognitywnych były lepsze w grupie przyjmującej pyritinol i że wskazuje on potencjał terapeutyczny. Zauważono też zmiany w zapisach EEG – zmniejszyła się ilość wolnych, a zwiększyła ilość szybkich fal alfa i beta.
Remedium na kaca?
Pyritinol zyskał tytuł środka skutecznego na kaca, choć w literaturze naukowej nie ma wielu doniesień, które to potwierdzają – zaledwie jedno badanie eksperymentalne na ludziach. Przekonanie o skuteczności oparte jest na jego zdolności do hamowania prostaglandyn, co zapobiega stanom zapalnym wywoływanym przez formaldehyd i metanol. Istnieją też doniesienia co do potencjału zmniejszającego objawy kaca w stosunku do zwykłej witaminy B6, więc jak najbardziej i pyritinol może być sposobem na zmniejszenie cierpień.
Dawkowanie pyritinolu
Ocenie chyba najpopularniejszym preparatem z pyritinolem, jest syrop Encephabol sprowadzany zza polsko-czeskiej granicy. Standardowa porcja jednorazowa to 300 mg, a najpopularniejszym schematem jest przyjmowanie dwóch takich dawek dziennie, o różnych porach.
Pyritinol jest częściowo rozpuszczalny w wodzie. Nie ma konieczności przyjmowania z posiłkami, jednak potencjalnie może być to pomocne.
Skutki uboczne są bardzo rzadkie i mają niską intensywność. Najczęściej obejmują niepokój i problemy ze snem.
Gdzie kupić Encephabol?
Ciężko jest znaleźć polski sklep, który oferowałby preparaty z pyritinolem, jednak możliwe jest zamówienie Encephabolu z czeskiej apteki Docsimon. Cena Encephabolu to 43,50 zł za butelkę 200 ml.
Źródła:
- Greiner HE, Haase AF, Seyfried CA „Neurochemical studies on the mechanism of action of pyritinol.” Pharmacopsychiatry. 1988 Aug;21 Suppl 1:26-32.
- K. J. Martin, S. Vyas „Increase in acetylcholine concentrations in the brain of 'old’ rats following treatment with pyrithioxin (Encephabol).” Br J Pharmacol. 1987 Mar; 90(3): 561–565.
- Hindmarch I et al. „Psychopharmacological effects of pyritinol in normal volunteers.” Neuropsychobiology. 1990-1991;24(3):159-64.
Podnosi stężenie serotoniny w mózgowiu