Pokrzywę pewnie kojarzysz z nieprzyjemnym pieczeniem skóry po przypadkowym dotknięciu jej liści. W dalszej części zdradzę Ci nawet, skąd się to pieczenie bierze. Ale czy wiesz jakie prozdrowotne właściwości w sobie skrywa? To niepozorne ziele jest cennym surowcem, który w zielarskiej tradycji wykorzystuje się w wielu przypadłościach.
PS. Piszę ten artykuł, popijając napar z pokrzywy. Polecam!
Pokrzywa zwyczajna – co warto o niej wiedzieć?
Zapewne wiesz, jak wygląda pokrzywa. To ziele o parzących liściach występuje głównie na dość wilgotnych, cienistych terenach i jest bardzo konkurencyjne. W naszych rejonach występuje bardzo powszechnie i nie trzeba się szczególnie wysilać, by ją znaleźć. Pokrzywa może rosnąć nawet do 2 metrów wysokości.
Pokrzywa jest bardzo starą rośliną. Zapisy kopalne wskazują, że występowała już w okresie plejocenu i wczesnego trzeciorzędu. Z nowszej historii – w literaturze najstarsze zapiski o pokrzywie są z 1562 roku.
A co w pokrzywie działa? W literaturze określana jest jako roślina bardzo odżywcza. Proszek z suszonych liści ma ok. 307 kcal/100 g. Ma więcej białka, węglowodanów i błonnika niż biała mąka. Ma też dużo składników, które są biologicznie czynne: flawonoidy, związki fenolowe, kwasy organiczne, witaminy i minerały, a także garbniki, związki lotne i kwasy tłuszczowe, polisacharydy, izolektyny, sterole, terpeny.
Nazwa angielska: Stinging Nettle, Common Nettle
Nazwa łacińska: Urtica dioica
Właściwości pokrzywy dla zdrowia
Wiemy o wielu prozdrowotnych działaniach pokrzywy, zarówno z tradycji, jak i współczesnych badań naukowych. Poniżej znajdziesz te najważniejsze.
Źródło żelaza?
Pokrzywa zawiera pewne ilości żelaza. Takie roślinne źródła same w sobie nie są w stanie wybitnie uzupełnić żelaza w organizmie, gdyż niehemowe żelazo przyswaja się słabo w porównaniu do hemowego z mięsa. Można jednak użyć przetworów z pokrzywy jako jeden z elementów strategii wychodzenia z anemii lub jej przeciwdziałania.
Pokrzywa na włosy, skórę i paznokcie
Napary i suplementy z pokrzywą są stosowane, by wspomóc jakość skóry i jej wytworów. W walce z trądzikiem i innymi problemami skórnymi pomagają przeciwhistaminowe, przeciwzapalne i przeciwbakteryjne właściwości pokrzywy. Bardzo pomocna jest też duża gęstość substancji odżywczych, które po prostu lepiej odżywiają skórę i wspomagają procesy jej regeneracji.
Pokrzywa na lepsze krążenie i „ciężkie nogi”
Wiesz, że pokrzywa jest diuretykiem? To jedna z jej flagowych właściwości. Napary z ziela pokrzywy i ekstrakty z niej są chętnie stosowane, by zmniejszyć ilość wody podskórnej, a szczególnie by złagodzić obrzęki wodne nóg. W ten sposób pokrzywa pomaga pozbyć się tzw. uczucia ciężkich nóg.
Pokrzywa pomaga wydalić nadmiar sodu z organizmu. Wodę i sód wydalamy dzięki wzmożonej pracy nerek i oddawaniu moczu. Dzięki temu możliwe jest też obniżenie ciśnienia krwi i poprawa funkcji układu krążenia. To ważna zaleta, a takie działania zauważano w licznych badaniach.
Ziele pokrzywy ma sporo witaminy K, która jest ważna dla układu krążenia i procesu krzepnięcia krwi.
Pokrzywa jako męskie ziele?
Popularna jest opinia, że pokrzywa może podnosić poziom testosteronu. W rzeczywistości ciężko jest znaleźć solidne poparcie tego twierdzenia. Bezpiecznie jest więc założyć, że nie ma takiego działania.
Jest jednak coś, w czym faktycznie pomaga, choć w łagodnym stopniu. Udokumentowano korzystne działanie pokrzywy w przypadku lekkiego przerostu gruczołu krokowego. Po 6 miesiącach suplementacji pacjenci notowali osłabienie objawów ze strony układu moczowego i lekkie zmniejszenie objętości prostaty w badaniu obrazowym. W tym samym badaniu nie odnotowano zmiany stężenia testosteronu.
Skąd zatem plotki, że pokrzywa podnosi testosteron? Głównie z badań przedklinicznych, na gryzoniach lub izolowanych komórkach. W takich badaniach zauważano zdolność ekstraktów pokrzywy do hamowania aktywności dwóch enzymów:
- aromatazy,
- 5α-reduktazy.
Blokowanie obu enzymów ma potencjał do podnoszenia poziomu testosteronu, ponieważ dzięki temu jest on wolniej metabolizowany do innych hormonów. Aromataza przemienia testosteron w estrogen, a 5α-reduktaza w dihydrotestosteron. Tutaj też jest szansa, że na kwestie testosteronowe lepiej zadziała ekstrakt z korzenia niż z liści pokrzywy.
A może kobiece?
Tradycyjnie używano herbatki z pokrzywy do stymulowania laktacji. Obecnie jest wykorzystywana na znacznie szerszy zakres dolegliwości uznawanych za kobiece. Kobiety doceniają jej właściwości moczopędne, ponieważ statystycznie dużo częściej niż mężczyźni zmagają się z zaburzeniami dolnych dróg moczowych. Pokrzywa ma opinię pomocnej przy skurczach, obrzękach i innych dolegliwościach związanych z menstruacją.
Coś dla mózgu
W kilku eksperymentach przedklinicznych zauważono neuroprotekcyjne działanie ekstraktów pokrzywy. Jej użycie, a szczególnie zawarte w niej przeciwutleniacze zmniejszały szkody wywoływane przez różnego rodzaju neurotoksyny. Dodatkowo pokrzywa stabilizowała cytokiny prozapalne i odnawiała zapasy glutationu i katalazy.
Wpływ pokrzywy na mózg jest odnotowany w badaniach, ale dokumentacja nie jest solidna. Można ten aspekt traktować jako miły dodatek, poboczną korzyść.
Pokrzywa przy cukrzycy
I badania na modelu zwierzęcym, i kliniczne na cukrzykach pokazują hipoglikemizujące działanie pokrzywy. W badaniu klinicznym stosowano 3 razy dziennie po 500 mg ekstraktu przez 3 miesiące. W porównaniu do placebo odnotowano poprawę wyników glukozy na czczo, glukozy na 2 h po posiłku oraz hemoglobiny glikowanej. Autorzy badania sugerują, że pokrzywa może być przydatnym zielem dla lepszej kontroli przebiegu cukrzycy typu II.
Jak suplementować pokrzywę?
Jest kilka możliwości:
- herbata z pokrzywy (napar)
- sok z pokrzywy
- ekstrakt pokrzywy w kapsułkach
Ekstrakty powinny dawać najmocniejszy i najbardziej powtarzalny efekt, aczkolwiek wybór oczywiście zależy też od preferencji – nie każdy lubi kapsułki.
Podsumowanie
Odpowiadając na tytułowe pytanie: jedno i drugie. Poparzenia skóry od pokrzywy są nieprzyjemne, a mogą dawać o sobie znać nawet przez 12 godzin. Ze świeżą rośliną lepiej się nie zadawać bez potrzeby, jednak jej zebranie (w rękawiczkach!), ususzenie i spożywanie w formie suszu/proszku/ekstraktu może być w niektórych sytuacjach bardzo korzystne dla zdrowia. Idąc na łatwiznę, można skorzystać z gotowych suplementów diety z ekstraktem pokrzywy w kapsułkach.
Źródła:
- https://besjournals.onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/j.1365-2745.2009.01575.x
- Bhusal KK, Magar SK, Thapa R, et al. Nutritional and pharmacological importance of stinging nettle (Urtica dioica L.): A review. Heliyon. 2022;8(6):e09717. Published 2022 Jun 22. doi:10.1016/j.heliyon.2022.e09717
- Safarinejad MR. Urtica dioica for treatment of benign prostatic hyperplasia: a prospective, randomized, double-blind, placebo-controlled, crossover study. J Herb Pharmacother. 2005;5(4):1-11.
- Nahata A, Dixit VK. Ameliorative effects of stinging nettle (Urtica dioica) on testosterone-induced prostatic hyperplasia in rats. Andrologia. 2012;44 Suppl 1:396-409. doi:10.1111/j.1439-0272.2011.01197.x
- Gansser D, Spiteller G. Aromatase inhibitors from Urtica dioica roots. Planta Med. 1995;61(2):138-140. doi:10.1055/s-2006-958033
- Devkota HP, Paudel KR, Khanal S, et al. Stinging Nettle (Urtica dioica L.): Nutritional Composition, Bioactive Compounds, and Food Functional Properties. Molecules. 2022;27(16):5219. Published 2022 Aug 16. doi:10.3390/molecules27165219
Wojciech Nowosada
Powiązane artykuły
Szukaj
Kategorie
Poznaj adaptogeny!
Produkty
- Długopis aluminiowy 12,00 zł z VAT
- Planer tygodniowy [notes A6] 19,00 zł z VAT