Wysokie temperatury panujące latem bardzo sprzyjają odwodnieniu, szczególnie gdy nie pamiętamy, by regularnie uzupełniać płyny. Niby wszyscy dobrze wiemy, że odwodnienie nie jest dobre dla zdrowia, ale jak konkretnie się objawia? Dzisiaj przyjrzymy się kwestii wpływu gospodarki wodnej na samopoczucie i szybkość przetwarzania informacji.

Jak odwodnienie wpływa na samopoczucie? Czy szybkie uzupełnienie płynów usuwa wszystkie objawy?

By to ocenić, zebrano grupę kobiet, które podzielone zostały na dwie grupy – jedna w normalny sposób dbająca o nawodnienie, a druga przeprowadzająca specjalny, 24-godzinny schemat, mający wywołać stan lekkiego odwodnienia. Do badania wybrano kobiety, ponieważ na podstawie wcześniejszych badań stwierdzono, że są nieco bardziej wrażliwe na odwodnienie niż mężczyźni. W grupie badanej ostatnia porcja płynów była wypijana w godzinach 18-19 jednego dnia, po czym wstrzymywały się z wszelkimi napojami aż do 18tej dnia kolejnego, co dawało całą dobę z restrykcją płynów.

Podczas badania monitorowano zarówno parametry moczu, badania krwi i osmolalność śliny, jak i objawy typowo psychologiczne. Monitorowano oczywiście też parametry wskazujące na bezpieczeństwo, by w razie potrzeby przerwać protokół. Wśród zauważalnych zmian widoczny był wzrost tętna u uczestniczek protokołu. Przed badaniem wykluczono kandydatki przyjmujące leki w ciągu ostatnich dni, nieprzyjmujące wystarczającej ilości płynów do momentu badania oraz wyeksponowane na czynniki zaburzające przebieg badania, jak np. praca zmianowa. Uczestniczki dostały też szereg instrukcji do stosowania podczas badania jak wymagana ilość snu, czy zakaz spożywania kofeiny i alkoholu. Uczestniczki w grupie kontrolnej natomiast przyjmowały płyny według z góry określonego schematu (500 ml do posiłków, po 250 ml w wyznaczonych porach pomiędzy nimi), by w skali dnia osiągnąć 2 L wypitej wody.

Na koniec protokołu, czyli o godzinie 18tej drugiego dnia, uczestniczki mogły pić, ile im się tylko podobało. W ten sposób naukowcy pragnęli określić, czy szybkie uzupełnienie płynów jest w stanie od razu przywrócić organizm do pełnej sprawności, niwelując wszystkie skutki odwodnienia.

Wśród efektów 44-godzinnego protokołu odwodnienia zanotowano: większe uczucie zmęczenia i senności, spadek witalności, oraz poczucie mniejszego szczęścia i spokoju. Powyższe objawy w większości zaczynały być znaczące w końcowej fazie badania, od godzin 14-16.

Po szybkim uzupełnieniu płynów oczywiście liczylibyśmy na zniwelowanie wszystkich negatywnych objawów. I owszem, dzięki dostępowi do wody ad libitum udało się pozbyć następujących objawów: spadek poczucia szczęścia, czujności i uczucie dezorientacji. Co jednak najciekawsze, nie wszystkie objawy ustały od razu. Nielimitowany dostęp do wody nie był w stanie przywrócić od razu wysokiego poziomu energii i wigoru, nie obniżył uczucia zmęczenia, oraz nie przywrócił spokoju.

Jak odwodnienie wpływa na zdolności poznawcze?

W innym badaniu sprawdzono, jak delikatne odwodnienie po wykonywaniu ćwiczeń fizycznych wpływało na aktywność mózgu podczas wykonywania testu na funkcje wykonawcze (Tower of London), co mierzono badaniem fMRI. W badaniu zauważono, że wzrasta aktywność metaboliczna w mózgu, jednak nie szło to w parze ze wzrostem wyników w teście. Bardzo ciekawym wnioskiem z tego badania jest fakt, że gdy się odwodnimy, to nasz mózg musi wykonywać cięższą pracę, by osiągnąć tę samą wydajność w pracy.

Solve Labs Electrolyte Balance - elektrolity w proszku

Jak się nawadniać i jak rozpoznać odwodnienie?

Jednym z najbardziej charakterystycznych i szybko widocznych markerów odwodnienia jest zmiana barwy moczu na bardziej intensywną, może temu towarzyszyć też intensywny zapach. Gdy zaczynamy się odwadniać, spada też częstotliwość wizyt w toalecie, gdyż zmniejszają się zapasy wody, a organizm zaczyna oszczędzać to, co jeszcze zostało. Odczuwać możemy suchość w ustach oraz wzmożone pragnienie. Często pojawia się też ból głowy, zmęczenie, spadek koncentracji oraz przyspieszenie rytmu serca.

Według wytycznych powinniśmy przyjmować 30 ml płynów na każdy kilogram masy ciała. Ważne, by pić regularnie w ciągu całego dnia, najlepiej w licznych, niewielkich porcjach, co zapewnia najlepsze nawodnienie. Należy też zwracać uwagę na jakość wody, by nie była zbyt uboga w minerały. Poza płynami warto też spożywać pokarmy o wysokiej zawartości wody. Będą to w szczególności świeże warzywa i owoce, czyli to, co latem jada się z przyjemnością.

Źródła:

  • Nathalie Pross et al. „Influence of progressive fluid restriction on mood and physiological markers of dehydration in women” Br J Nutr. 2013 Jan 28; 109(2): 313–321.
  • Kempton MJ et al. „Dehydration affects brain structure and function in healthy adolescents.” Hum Brain Mapp. 2011 Jan;32(1):71-9.