Efekt halo to skłonność do oceniania ludzi z góry na podstawie pierwszego wrażenia, pierwszej charakterystycznej cechy (np. wyglądu), którą zauważysz i zapamiętasz. Wiele osób wyrabia sobie jakieś zdanie, czy to pozytywne, czy negatywne, od razu po pierwszym kontakcie z nowo poznaną osobą. Zdanie to po bliższym poznaniu danej osoby oczywiście może się zmienić, jednak podświadomie zawsze czujemy już do takiej osoby albo lekkie uprzedzenie, albo sympatię.
Przedstawmy to na przykładzie.
W pracy przełożony pyta Cię o ocenę Twojego współpracownika. Szef chce mu zlecić nowe zadanie i pyta Cię o zdanie, czy sobie z nim poradzi. Niestety Ty nie nie jesteś z nim dostatecznie blisko by jednoznacznie ocenić, jednak wiesz, że jest on zawsze zadbany, uśmiechnięty. Widać, że jest w porządku i wywiera dobre wrażenie. Bez głębszego namysłu stwierdzasz więc, że powinien dać radę, choć tak naprawdę nie wiesz o nim prawie nic, poza tym, co widać na pierwszy rzut oka. Patrząc na nienaganny wygląd, wyrabiasz sobie zdanie, że na pewno równie dobrze prezentuje się też w każdej innej dziedzinie życia.
Nie raz słyszałaś/eś, że najważniejsze jest pierwsze wrażenie. Zdanie to doskonale podsumowuje, jak działa efekt halo. Jest to błąd postrzegania osoby, według wybranej jednej cechy. Wrażenie to może mieć zabarwienie pozytywne lub negatywne. Tworzy się wokół takiej osoby tzw. „aureola”, która determinuje nasze ogólne zdanie o tej osobie.
Efekt halo – teoria Thorndike’a
Efekt aureoli, bo tak też nazywany jest efekt halo, jako zjawisko psychologiczne został zdefiniowany przez Edwarda Thorndike’a, który obserwował zachowanie oficerów wojskowych, względem swoich podwładnych. Eksperyment polegał na tym, że Thorndike kazał oficerom uszeregować podwładnych pod względem ich charakteru – od najbardziej inteligentnego i przywódczego, do najmniej spełniającego założenia. Okazało się, że osoby atrakcyjne fizycznie były wybierane jako te bardziej inteligentne. Rezultatem eksperymentu była teoria, że wygląd fizyczny w dużej mierze kieruje nami przy ocenianiu danej osoby. Ładnym osobom łatwiej nadajemy pozytywne cechy w innych dziedzinach.
Życie codzienne, a efekt halo
Efekt halo jest obecny w wielu dziedzinach naszego życia. Pojawia się w szkole, w pracy, przy poznawaniu nowych osób, w medycynie, a nawet w marketingu.
Nasza ocena
Efekt halo bazuje przede wszystkim na pierwszym wrażeniu oraz wyglądzie fizycznym. Może wpływać na to jak jesteśmy postrzegani przez inne osoby. Tak samo jest na przykład w miłości „od pierwszego wejrzenia”. Też zakochujemy się w wyglądzie. Po poznaniu charakteru, poglądów, patrzenia na świat może się okazać, że osoba nie jest już taka, jak ją sobie wyobraziliśmy, choć początkowo widzimy wszystko w różowych barwach i uważamy, że cokolwiek taka osoba nie zrobi, robi to najlepiej.
Sytuacje w pracy a efekt halo
Efekt halo występuje również w pracy. Osoba, która wygląda ładnie, elegancko (np. nosi garnitur) jest darzona większą sympatią. Inny pracownik, który nie dba aż tak o ten aspekt, może być postrzegany inaczej. Osoba w garniturze wydaje się bardziej inteligentna, mądra i zaradna, niż osoba w dresowych spodniach i rozciągniętym swetrze. A jak dobrze wiemy, wrażenie oparte na wyglądzie może znacznie mijać się z prawdą i nie odzwierciedlać kompetencji ani zaangażowania w pracę danej osoby.
Świadomość istnienia zjawiska halo pozwala lepiej przygotować się do rekrutacji. Wiedząc jak ważne jest to pierwsze wrażenie, przykładamy większą uwagę do stroju założonego na rozmowę o pracę lub dzień próbny, do fryzury, makijażu, czy też do tego, by być odpowiednio wypoczętym i energicznym.
Efekt halo w marketingu
Marketerzy używają wielu metod, aby manipulować nami, czyli konsumentami. Ich celem jest zwiększenie sprzedaży, a do tego mogą wykorzystać również efekt halo. Na przykład za pomocą zaproszenia do zagrania w reklamie celebryty, osoby znanej, podziwianej. Wiele ludzi kupuje coś tylko dlatego, że jakaś gwiazda to reklamuje. Twoje pozytywne odczucia do tej osoby sprawią, że wszystko, co ona poleca, musi być super. Stara marketingowa zasada mówi, że jeśli masz do wyboru reklamowanie się autorytetem lub celebrytą, zawsze wybierz celebrytę.
Jak sobie radzić z efektem halo?
Mam nadzieję, że po przeczytaniu tego artykułu zyskasz świadomość, że takie zjawisko występuje i jak wpływa na nasze osądy. Z pewnością zastanowisz się bardziej nad wyrażaniem opinii o danej osobie. Aby nie poddać się efektowi halo, postaraj się nie oceniać od razu danej osoby szczególnie po wyglądzie. Porozmawiaj z nią, o jej poglądach, o jakie tym ma zainteresowania. Wygląd jest ważny, ale niewiele mówi o naszym charakterze.
Podsumowanie
Wszyscy doświadczamy efektu halo, kiedy oceniamy inną osobę na podstawie jednej cechy. Świadomość efektu halo może pomóc inaczej kierować nasze myśli i wypowiedzi. Nie tylko będziesz podejmować bardziej świadome i obiektywne decyzje, ale staniesz się lepszym człowiekiem.
