Regularnie słyszymy w mediach o kolejnych pożarach lasów, rekordowo wysokich temperaturach, powodziach, czy innych konsekwencjach zmian klimatycznych. W takiej sytuacji łatwo odnieść wrażenie, że nasze działania nie mają znaczenia i tylko zmiany na szczeblu państwowym, czy wielkich korporacji mogą coś zmienić w tej kwestii. Podobnie dobijająca może być świadomość ilości chorób, w których rolę odgrywają geny. Dochodzi do tego jeszcze niewydolny system ochrony zdrowia i możemy dojść do wniosku, że nie jesteśmy w stanie zrobić zbyt wiele, żeby ustrzec się przed wystąpieniem chorób.
Warto jednak zadać sobie pytanie, co ja jako jednostka jestem w stanie zrobić wobec globalnych zjawisk, jakimi są zmiany klimatyczne, rosnąca liczba chorych na otyłość, cukrzycę i nadciśnienie w jednych rejonach świata i problemem w dostępie do żywności w innych. Dokładnie takie pytanie postawili sobie naukowcy w 2019 roku. Przekonują oni, że możemy wpłynąć na wszystkie te globalne problemy, zmieniając nasze codzienne wybory żywieniowe. Receptą na zachowanie zdrowia własnego, jak i naszej planety ma być stworzona przez naukowców dieta planetarna. Sprawdź jakie zmiany w twoim codziennym żywieniu proponują wprowadzić autorzy tego modelu żywieniowego.
Dieta planetarna — historia
Żywność jest najsilniejszym pojedynczym czynnikiem, który wpływa na zdrowie zarówno nasze, jak i naszej planety. Ponad 820 milionom ludzi brakuje wystarczającej ilości pożywienia. Jednocześnie więcej niż 650 milionów dorosłych choruje na otyłość. Oprócz tego niezdrowa dieta wiąże się z większym ryzykiem dla zdrowia niż niebezpieczny seks, alkohol, narkotyki i tytoń razem wzięte.
Produkcja żywności zużywa niebagatelną ilość zasobów naturalnych. Rolnictwo odpowiada za 70% zużycia słodkiej wody i wykorzystuje połowę powierzchni ziemi nadającej się do zamieszkania. Widząc, jak wielki potencjał tkwi w żywności, w 2019 roku grupa ekspertów stworzyła model żywieniowy nazwany dietą planetarną. Autorzy przekonują, że może on ochronić 11 milionów ludzi przed śmiercią z powodów związanych z nieodpowiednią dietą i zmniejszyć zmiany klimatu. Głównymi celami, które naukowcy ustalili przy kreowaniu tej diety były:
- wyżywienie rosnącej liczby ludzi na świecie — według prognoz w 2050 światowa populacja osiągnie 10 miliardów ludzi;
- zmniejszenie ogólnoświatowej liczby zgonów spowodowanych niewłaściwą dietą,
- osiągnięcie zrównoważonego wpływu na środowisko podczas produkcji żywności.
- Dieta MIND — najzdrowsza dieta dla mózgu
- Owoce i warzywa jako naturalne antydepresanty
- Modna dieta SIRT
Dieta planetarna — założenia
Czego wymaga od nas chęć zadbania o własne zdrowie i zmniejszenia zmian klimatycznych?
Nasze żywienie powinno bazować na produktach pochodzenia roślinnego. Połowę tego, co zjadamy, powinny stanowić owoce i warzywa. Często powinniśmy sięgać również po produkty zbożowe, szczególnie te pełnoziarniste. Wybierając źródła białka, szczególną uwagę warto zwrócić na rośliny strączkowe. W diecie nie może również zabraknąć zdrowych tłuszczów, które można dostarczyć głównie w postaci olejów roślinnych i orzechów.
Z drugiej strony autorzy diety planetarnej zwracają uwagę na konieczność ograniczenia mięsa, szczególnie wołowiny. Produkcja kilograma wołowiny jest związana z 30-krotnie większą emisją CO2 niż produkcja kilograma soczewicy. Dodatkowo zamiana mięsa na strączki to między innymi mniejsza ilość tłuszczy nasyconych i większa ilość błonnika, co korzystnie wpływa na zdrowie.
Obrazowo założenia diety planetarnej zostały przedstawione również w formie talerza. Jak bardzo ten talerz odbiega w tej chwili od diety przeciętnego człowieka?
Globalnie powinniśmy zjadać dwa razy więcej warzyw, orzechów i strączków, a ograniczyć o ponad połowę spożycie mięsa i cukru. Może wydawać się, że to dużo, ale z drugiej strony nie musimy całkowicie rezygnować z mięsa. Każde jego ograniczenie na rzecz strączków robi różnicę i nie ma potrzeby od razu przechodzenia na dietę wegetariańską czy wegańską. Docelowo w diecie planetarnej może pojawić się 100 g czerwonego mięsa, 200 g drobiu i 200 g ryb w tygodniu.
Dieta planetarna — zmiany, które możesz wprowadzić już dzisiaj
Dzięki stopniowemu wprowadzaniu założeń diety planetarnej możemy wyżywić coraz większą liczbę ludzi na świecie, zadbać o ich zdrowie i środowisko. Oto kilka zmian, które możesz wprowadzić już dzisiaj:
- staraj się do każdego posiłku dodawać warzywa lub owoce;
- wypróbuj pasty ze strączków do kanapek (np. hummus, smalczyk z białej fasoli);
- spróbuj dań z różnych części świata, które tradycyjnie nie zawierają mięsa np. dal z soczewicy, falafele lub zupa miso;
- wzbogać swoje posiłki o małą garść orzechów dziennie.
Bibliografia:
