Różne dźwięki wywołują u nas różną reakcję emocjonalną. Na ulubione piosenki reagujemy zadowoleniem, na płacz smutkiem, na krzyk strachem lub agresją. Co ciekawe, możliwe jest też świadome stymulowanie słuchu, by osiągnąć określony efekt w mózgu. I wcale nie chodzi tu o słuchanie konkretnych słów, a bardziej ekspozycję na dźwięki o odpowiednio dobranych częstotliwościach, niezależnie od ich zabarwienia emocjonalnego.
Binaural beats – co to jest?
Binaural beats to dźwięki, które powstają w mózgu, gdy do lewego ucha wpada dźwięk o jednej częstotliwości, a do prawego o innej częstotliwości. Mózg rejestruje różnicę pomiędzy tymi dwoma częstotliwościami i tworzy nowy dźwięk o częstotliwości równej różnicy pomiędzy nimi – właśnie ten nowy dźwięk to tzw. dudnienie różnicowe (binaural beats).
Przykład: jeśli do lewego ucha wpada dźwięk o częstotliwości 400 Hz, a do prawego dźwięk o częstotliwości 410 Hz, mózg odbierze dźwięk o częstotliwości 10 Hz.Monaural beats to z kolei dudnienie, podczas którego różne częstotliwości wpadają do obu uszu. Binaural beats wymaga założenia słuchawek, by osiągnąć założony efekt.
Dźwięki binaural beats są używane, by nastroić mózg na odpowiednią aktywność, np. redukcję stresu, ułatwienie zasypiania lub poprawę koncentracji i zapamiętywania. Ta technika wydaje się najskuteczniejsza właśnie dla wspomagania pracy umysłowej i nauki, co potwierdzają nawet liczne badania.
Badania naukowe wykazały, że dudnienia różnicowe w mózgu pochodzą początkowo z jąder oliwkowych górnych i pnia mózgu, a następnie przemieszczają się do układu siatkowatego, gdzie można je następnie zmierzyć w korze mózgowej za pomocą pomiarów elektroencefalograficznych (EEG). Ostatnie badania wydają się potwierdzać pogląd, że dudnienia różnicowe są w stanie zmienić funkcjonalną łączność między regionami mózgu, a także łączność sieci korowych.
- Maty do akupresury — jak to działa?
- Cyfrowy detox
- Technika Pomodoro dla lepszej produktywności
Działanie różnych częstotliwości binaural beats
W zależności od taką, jaką różnicę w częstotliwości dźwięków sobie zaserwujemy, mózg dostaje inny bodziec i można oczekiwać innych efektów. Wyróżniamy 5 głównych zakresów częstotliwości fal:
- Delta (0,5-4 Hz) – związany z głębokim snem i medytacją. Dźwięki z tego zakresu częstotliwości mogą pomagać w redukcji stresu i poprawie jakości snu.
- Theta (4-8 Hz) – związany z hipnotycznym stanem uwagi i twórczego myślenia. Ten zakres może pomagać w redukcji stresu, poprawie kreatywności i koncentracji.
- Alpha (8-13 Hz) – związany z relaksacją i koncentracją. Dźwięki z tego zakresu częstotliwości mogą pomagać w redukcji stresu, poprawie koncentracji i uwagi.
- Beta (13-30 Hz) – związany ze stanem czujności i aktywnością mózgu. Fale Beta oznaczają czujność, mogą pomagać w poprawie koncentracji i uwagi, ale również mogą powodować stres i niepokój.
- Gamma (30 Hz i więcej) – najszybsze z fal mózgowych, wiązane z wyższymi funkcjami poznawczymi. W praktyce binaural beats stosuje się zakres 30-40 Hz.
Powyższy podział to jedynie wskazówka i nie definiuje dokładnych efektów binaural beats. Rzeczywiste efekty mogą być indywidualne (albo może ich nie być wcale).
Czy to działa? Sprawdźmy wyniki badań
Przeprowadzono zaskakująco dużo badań nad skutecznością binaural beats. Jest to bardzo łagodna technika modulacji zachowania mózgu, więc i doniesienia z badań są mieszane. Patrząc jednak na cały przekrój badań i ich wyników (meta-analiza z 2019 roku), zdecydowanie więcej zespołów badawczych doszło do pozytywnych wniosków. Wiele badań potwierdza wpływ zakresów delta i theta na redukcję poziomu lęków. Niemalże wszystkie rodzaje fal miały pozytywny wpływ na pamięć, poza theta, które ją pogarszały.
Badacze zauważają, że maskowanie binaural beats muzyką może znacząco zaburzać wyniki i niwelować korzyści. Kolejna, bardzo ważna obserwacja, to wpływ timingu. Zazwyczaj nie wystarczy eksponować się na binaural beats tylko w trakcie zadania. Lepiej robić to przed nim, ewentualnie przed i w trakcie.
Ciekawe badanie z 2020 roku pokazało skuteczność binaural beats o częstotliwości 40 Hz. Właśnie ta częstotliwość jest często uznawana za najskuteczniejszą do poprawy koncentracji i nauki. Uczestników podzielono na dwie grupy, a każda była badana 3 dni. Pierwsza grupa pierwszego dnia była eksponowana na 40 Hz, drugiego na 16 Hz, a trzeciego przerwa. Druga grupa miała zmienioną kolejność częstotliwości: pierwszy dzień 16 Hz, drugi 40 Hz, a trzeci przerwa. Badanie pokazało, że stymulacja mózgu dudnieniem 40 Hz dawała najlepszy efekt dla kontrolowania dynamiki uwagi, czyli zdolności do utrzymywania uwagi na konkretnym obszarze.
Czy to bezpieczne?
Tak, binaural beats do 40 Hz uznawane są bardzo bezpieczne i nie są znane żadne skutki uboczne. Warto pamiętać o kontroli głośności i ustawiać słuchawki po prostu rozsądnie.
Zwiększoną ostrożność warto zachować jedynie przy specyficznych stanach zdrowotnych, np. przy epilepsji. W tym zakresie brakuje rzetelnych danych, które w 100% potwierdzałyby brak ryzyka, jednak jednocześnie też nic nie wskazuje na konkretne ryzyko.
Muzyka binauralna – gdzie szukać?
Jest wiele miejsc, w których znajdziemy dźwięki binaural beats, np.:
- specjalne aplikacje na smartfona
- YouTube
- Spotify
Zasadniczo dostępne są przeróżne dźwięki, od tych bazowych (jednostajne brzęczenie/szum), przez dźwięki natury, po zwyczajną muzykę. Warto jednak pamiętać, że to bazowe binaural beats mają najlepszą reputację i wg wielu osób tylko one dają odpowiednią skuteczność — takie wnioski płyną również z badań.
Bazowe dźwięki dudnienia różnicowego można dowolnie tworzyć używając aplikacji typu Binaural Beats Generator.
To musisz zapamiętać
- Słuchaj binaural beats PRZED zaczęciem zadania. Optymalnie należy zacząć około 30 min wcześniej.
- Skupiaj się na częstotliwościach zbliżonych do 40 Hz – te powinny być najefektywniejsze.
- Binaural beats najlepiej sprawdza się do pracy i nauki, mniej do relaksacji, snu, medytacji itp.
- Słuchaj jednostajnego dźwięku, np. z generatora binaural beats. Nie używaj binaural beats maskowanego muzyką lub dźwiękami natury, bo są mniej skuteczne.
- Stosuj binaural beats raz na jakiś czas, nie do każdej sesji nauki lub pracy.
Źródła:
- Garcia-Argibay M, Santed MA, Reales JM. Efficacy of binaural auditory beats in cognition, anxiety, and pain perception: a meta-analysis. Psychol Res. 2019 Mar;83(2):357-372.
- Ross, B., Lopez, M.D. 40-Hz Binaural beats enhance training to mitigate the attentional blink. Sci Rep 10, 7002 (2020).
Nie przekonuje mnie to. Zbyt ogólnikowe i brak zagrożeń i porządnej bibliografii. Sterowanie mózgiem za pomocą fal dźwiękowych ma swoje konsekwencje. Ta technologia jest wykorzystywana od lat przez wojsko, ale tak jak z elektrowniami atomowymi- nikt tego do końca nie ogarnia i jak dochodzi do eksplozji, to potem tragedia. Warto przyjrzeć się wpływowi fal dźwiękowych wykorzystywanych w grach typu minecraft na rozwój adhd…. Pozdrawiam autora, dużo pomysłów na stronach, ale wiedzy mało 😀 Ale dla chętnego- dużo ciekawych tematów do dalszego researchu.
Cześć, artykuł nie ma na celu nikogo przekonywać. To jedynie przegląd, ogólnikowy charakter jest celowy. Szersze ujęcie jest m.in. w cytowanych publikacjach. Moim zdaniem ciężko jest porównywać słuchanie muzyki do technologii jądrowych. Szczególnie w tym kontekście, gdy współczesne elektrownie jądrowe są bardzo bezpieczne. Odnośnie zagrożeń – jest w treści ostrzeżenie, by uważać przy epilepsji. Z drugiej strony nie rozumiem, dlaczego ewentualny brak zagrożeń miałby nie być przekonujący? Przecież to byłby doskonale przekonujący argument 😉 Możesz też podać źródło informacji o wpływie dźwięków z gry Minecraft na ADHD?