O argininie zapewne większość moich czytelników słyszała, natomiast tym razem weźmiemy na tapet jej pochodną – agmatynę. Agmatyna ma interesujący profil działania, który zadowoli zarówno osoby pragnące zadbać o swój mózg, jak i wspomóc funkcje wysiłkowe podczas wizyty na siłowni.

Czym jest agmatyna?

Agmatyna to neuroaktywna pochodna aminokwasu argininy, powstała w wyniku dekarboksylacji. Odkryta została w 1910 roku przez laureata nagrody Nobla — Albrechta Kossela, który dostrzegł, że jest produkowana przez bakterie i rośliny. Przez długi czas nie doceniano jej znaczenia, aż do 1994 roku, gdy odkryto, że występuje również w mózgach ssaków. Obecnie uznawana jest za neuroprzekaźnik i neuromodulator. W mózgu jest magazynowana w neuronach i wyrzucana do synaps w czasie ich aktywacji. Wywiera wpływ na aktywność syntaz tlenku azotu, jednak tego enzymu istnieją 3 rodzaje i nie na każdy działa tak samo. Właśnie różnice działania na poszczególne formy syntaz odróżniają agmatynę od argininy i nadają jej odrębną specyfikę działania i nowe właściwości.

Enzymy, na które wpływa agmatyna:

  • eNOS – endotelialna syntaza tlenku azotu, aktywna w układzie krwionośnym. Aktywowana przez agmatynę.
  • iNOS – indukowalna syntazę tlenku azotu, podnosi NO m.in. w komórkach układu odpornościowego. Hamowana przez agmatynę.
  • nNOS – neuronalna syntaza tlenku azotu, podnosząca NO w układzie nerwowym. Hamowana przez agmatynę.

struktura chemiczna agmatyny

Agmatyna jako przetreningówka

Przed treningiem, szczególnie tym na siłowni, wielu sportowców stosuje tzw. przedtreningówki. Mają one przeróżne składy, ale większość z nich ma głównie pobudzać układ nerwowy i zwiększać ukrwienie mięśni. Agmatyna pokrywa ten drugi aspekt, czyli pompuje większą ilość krwi do pracujących mięśni, co ma zarówno transportować do nich więcej substancji odżywczych, jak i poprawiać psychiczny dobrostan ćwiczącego, błyskawicznie (choć na krótko) zwiększając rozmiar jego muskułów i wzmagając uczucie twardości i „dotrenowania” danej partii mięśniowej.

W większości przedtreningówek rolę boosterów tlenku azotu pełnią arginina (i w formie l-argininy, i AAKG) oraz cytrulina. Jest jednak również sporo przedtreningówek z UK i USA, które zawierają również agmatynę, która w kulturystycznym świecie uznawana jest za mocniejszą od wcześniej wymienionych. Przedtreningówki z agmatyną mają zazwyczaj w składzie dużo kofeiny, nierzadko też stymulanty mocniejsze od kofeiny, a ogół ich składów bywa kontrowersyjny.

Opinie na temat stosowania agmatyny przed treningowo są bardzo korzystne. Według relacji użytkowników, jakie do mnie spływały, powoduje mocniejszą „pompę mięśniową” niż AAKG.

Agmatyna dla mózgu i nerwów

Choć agmatyna na rynek wdarła się jako suplement na pompę mięśniową dla adeptów siłowni, to badaczy jednak interesuje bardziej jej wpływ na funkcjonowanie mózgu i potencjalne wykorzystanie jej terapeutycznie. Choć badań na ludziach jest jeszcze niewiele, to jej mechanizmy działania są dość dobrze poznane i opisane w licznych pracach naukowych.

Neuroprotekcja

Wiele badań wykazało neuroprotekcyjne działanie agmatyny w przypadkach udaru, przy urazach mózgu, zaburzeniach neurodegeneracyjnych, bólu neuropatycznym, epilepsji, a nawet w zaburzeniach psychicznych. Mechanizmy uczestniczące w neuroprotekcji to: antyoksydacja, redukcja stanów zapalnych i hamowanie apoptozy, ochrona bariery krew-mózg (BBB) i zapobieganie obrzękowi mózgu.

Jak już wiesz, agmatyna na neuronalny NOS (nNOS) wpływa hamująco. I dobrze, bo tlenek azotu w nadmiarze jest neurotoksyną, a hamując jego produkcję w tkance nerwowej, agmatyna może działać przeciwzapalnie i ochronnie dla neuronów. Agmatyna chroni też przed nadmiarem glutaminianu, który również staje się neurotoksyną gdy zbyt intensywnie pobudza neurony.

Potencjał przeciwdepresyjny

Agmatyna wykazuje zdolność do hamowania receptorów NMDA układu glutaminianu. W takim działaniu upatruje się wysokiej skuteczności w leczeniu lekoopornej depresji. Pewien wpływ ma też interakcja z receptorami serotoniny: 5-HT1A/1B i 5-HT2.

Pobudza gruczoły (m.in. nadnercza) do produkcji beta-endorfin. Dzieje się tak za sprawą aktywacji receptorów imidazoliny przez agmatynę. Endorfiny to produkowane przez nas samych substancje wpływające na układ opioidowy, które działają przeciwbólowo i korzystnie wpływają na samopoczucie.

Agmatyna stosowana z suplementów w dawce 2-3 gramów dziennie może mieć działanie przeciwdepresyjne. Zauważono to w jednym badaniu pilotażowym na ludziach, choć wielkość grupy badanej była bardzo mała – 3 pacjentów z depresją. Wyniki jednak były bardzo obiecujące, ponieważ wszyscy trzej pacjenci doświadczyli całkowitej remisji depresji. Działanie przeciwdepresyjne i przeciwlękowe zauważano też w licznych badaniach eksperymentalnych na gryzoniach.

Hamowanie bólu neuropatycznego

W badaniu dotyczącym radikulopatii lędźwiowej stopień złagodzenia bólu przez siarczan agmatyny był wyraźnie zauważalny w porównaniu z placebo i utrzymywał się przez dwa miesiące po zaprzestaniu suplementacji. Badanych podzielono na 4 grupy suplementacyjne: 1.335 g/dziennie przez 10 dni, 2.670 g/dziennie przez 10 dni, 3.560 g/dziennie przez 10 dni i 3.560 g/ dziennie przez 21 dni. Na drugi etapie badania uczestników podzielono na grupę stosującą 2.670 g agmatyny dziennie przez 14 dni i grupę przyjmującą placebo. Agmatyna była dobrze tolerowana, a najpoważniejsze dolegliwości obejmowały biegunkę i nudności w grupie z najwyższym dawkowaniem. Zauważono, że agmatyna dawała lepszą poprawę niż placebo w kontekście redukcji bólu (26,7% vs 6%) i poprawy jakości życia (70,8% vs 20%).

Zmniejszanie tolerancji na substancje psychoaktywne

To działanie jest charakterystyczne dla inhibitorów NMDA. W badaniach na modelu zwierzęcym dootrzewnowe wstrzyknięcia agmatyny zmniejszało uzależnienie od alkoholu i opioidów poprzez ograniczenie specyficznego zachowania u szczurów z paradygmatem warunkowej preferencji miejsca.

Agmatyna bywa przydatna podczas „detoksu” od kofeiny i innych stymulantów. Jeśli przez dłuższy czas nadużywasz kofeiny i czujesz, że jej nadmiar zbyt mocno obciążył Twój układ nerwowy i nie odczuwasz tak wyraźnego działania, przeczytaj artykuł o zmniejszaniu tolerancji na stymulanty, w którym opisana jest również rola agmatyny.

Czy można łączyć agmatynę z argininą i cytruliną?

To zależy od celu, jaki sobie założymy.

Przed treningowo – można. Tutaj zależy nam głównie na wpływie na wzrost tlenku azotu w naczyniach krwionośnych, by rozszerzyć ich światło i usprawnić przepływ krwi do mięśni. W tym aspekcie agmatyna i arginina działają solidarnie. Jedyną bolączką jest to, że trochę konkurują ze sobą o transportery, jednak arginina jest znacznie tańsza od agmatyny i stosując je razem, efektywność kosztowa powinna przeważać potencjalne straty w przyswajalności.

W celach neurologicznych – nie można. Korzyści neurologiczne agmatyna wywołuje przez inhibicję nNOS i zmniejszanie ilości tlenku azotu w neuronach. Arginina działa odwrotnie, więc będzie nie tylko wywoływać konkurencję o transportery, ale i niwelować działanie, na którym nam najbardziej zależy.

Suplementy z agmatyną – gdzie kupić?

W suplementach najczęściej stosowany jest siarczan agmatyny, jest to najpopularniejsza forma. Na rynku suplementacyjnym zdecydowanie częściej znaleźć ją można w postaci składnika bardziej kompleksowych produktów, głównie przedtreningówek. Agmatyna solo również występuje, jednak jest dużo cięższa do znalezienia. Może występować w produktach kapsułkowanych po 500 mg agmatyny na kapsułkę lub w wersji proszkowej. Smak proszku niestety nie należy do atrakcyjnych.

Agmatyna jest substancją, która w Polsce nie jest dopuszczona do oficjalnego stosowania w suplementach. Nie jest substancją zakazaną ani nielegalną. Prawdę mówiąc, w Polsce nie mamy co do niej praktycznie żadnych regulacji, a w innych częściach świata jest podobnie. Jeśli chcesz kupić agmatynę, rozejrzyj się w internetowych sklepach z suplementami diety z UK i USA.

Dawkowanie agmatyny

Jeśli zdecydujesz się na taką suplementację i uda Ci się zdobyć odpowiedni produkt, zapewne będziesz potrzebować informacji na temat dawkowania. W kontekście stosowania przed treningowego warto spróbować 500 mg, by ocenić efekty, jednak docelowo zazwyczaj i tak stosuje się ok. 1000 mg, a w wymagających przypadkach i 1500 mg. Dawki 500-1000 mg można bez problemu łączyć ze standardowymi dawkami AAKG lub cytruliny.

Jeśli jednak celem jest wpływ na samopoczucie i kondycję mózgu, mogą być potrzebne dawki, nawet do 3000 mg dziennie. Jako maksymalną dawkę dobową u ludzi wskazuje się 6,4 mg na kg masy ciała.

W literaturze medycznej opisano studium przypadku, w którym pacjent przyjmował przez aż 5 lat 2,67 g agmatyny dziennie, rozbitej na dwie porcje – połowa rano i połowa wieczorem. W czasie tego eksperymentu nie zauważono żadnych niepożądanych działań agmatyny.

Dla największej efektywności zalecane jest spożywanie na pusty żołądek.

Źródła:

  • Halaris A, Plietz J. Agmatine : metabolic pathway and spectrum of activity in brain. CNS Drugs. 2007;21(11):885-900. doi: 10.2165/00023210-200721110-00002. PMID: 17927294.
  • Xu W, Gao L, Li T, Shao A, Zhang J. Neuroprotective Role of Agmatine in Neurological Diseases. Curr Neuropharmacol. 2018;16(9):1296-1305. doi:10.2174/1570159X15666170808120633
  • Shopsin, B. (2013). The clinical antidepressant effect of exogenous agmatine is not reversed by parachlorophenylalanine: A pilot study. Acta Neuropsychiatrica, 25(2), 113-118. doi:10.1111/j.1601-5215.2012.00675.x
  • Keynan O, Mirovsky Y, Dekel S, Gilad VH, Gilad GM. Safety and Efficacy of Dietary Agmatine Sulfate in Lumbar Disc-associated Radiculopathy. An Open-label, Dose-escalating Study Followed by a Randomized, Double-blind, Placebo-controlled Trial. Pain Med. 2010 Mar;11(3):356-68. doi: 10.1111/j.1526-4637.2010.00808.x. PMID: 20447305.
  • Chang CH, Wu HT, Cheng KC, Lin HJ, Cheng JT. Increase of beta-endorphin secretion by agmatine is induced by activation of imidazoline I(2A) receptors in adrenal gland of rats. Neurosci Lett. 2010 Jan 14;468(3):297-9. doi: 10.1016/j.neulet.2009.11.018. Epub 2009 Nov 12. PMID: 19913596.
  • Gilad GM, Gilad VH. Long-term (5 years), high daily dosage of dietary agmatine–evidence of safety: a case report. J Med Food. 2014 Nov;17(11):1256-9. doi: 10.1089/jmf.2014.0026. Epub 2014 Sep 23. PMID: 25247837.